Allah rəhmət etsin inşallah.

3. сен. 2020, Нет комментариев

3 sentyabr Azərbaycan Respublikası Daxili İşlər Nazirliyinin sabiq Daxili Təhqiqatlar İdarəsinin rəisi, polis general-mayoruRasim Musayevin vəfat etdiyi gündür.

Gözəl insan, vətənpərvər zabit, dəfələrlə qayğısını gördüyüm rəis, onu tanıyanların qəlbində xoş xatirə ilə yaşayan ağsaqqal Rasim müəllimə Allah rəhmət etsin inşallah.

Rasim Musayev 10 iyun 1960-cı ildə Tərtər rayonununda anadan olub. Əslən Göyçə mahalının Kiçik Məzrə kəndindəndir.

Binəqədi Rayon Polis İdarəsi rəisinin birinci müavini,Binəqədi Rayon Polis İdarəsinin 5-ci polis bölməsinin rəisi, Daxili İşlər Nazirliyi İctimai Təhlükəsizlik İdarəsinin şöbə rəisi, Sabunçu Rayon Polis İdarəsinin 15-ci Polis bölməsinin rəisi, 2005-2007-ci illərdə Cəlilabad Rayon Polis şöbəsinin rəisi, 2007-2013-cü illərdə isə Gəncə Şəhər Polis İdarəsinin (2011-ci ildə Gəncə şəhər Polis İdarəsi Baş Polis İdarəsinə çevrilib) rəisi vəzifələrində çalışıb.

2011-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin sərəncamı ilə ona polis general-mayoru ali xüsusi rütbəsi verilmişdir.

Rasim Musayev xahişi nəzərə alınaraq 2013-cü il yanvarın 21-də Daxili İşlər nazirinin əmri ilə Gəncə Şəhər Baş Polis İdarəsinin rəisi vəzifəsindən azad edilib.

2013-cü ilin fevral ayının 2-də Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Təhqiqatlar İdarəsinin rəisi təyin edilib.

3 sentyabr 2015-ci ildə Bakı şəhərində ürəktutmasından vəfat etmişdir. Mehdiabad qəbiristanlığında dəfn edilib.

16. ноя. 2019, Нет комментариев

Hüquqşünas : Əli İbrahimov

"Bəşəri dəyərlər sırasında insan hüquqları qədər

müqəddəs sayılan İlahi nemət yoxdur".

Yunan filosofu Yustinian

İnsan hüquqları “İnsan kimi yaşamağa” imkan verən vacib və hər birimizin təbiətinə, Allahın yaratdığı bioloji və sosial varlığın, yer üzünün zinətinin özgəninkiləşdirilməyən hüququdur. Yaşayırıqsa, deməli, buna hüququmuz var; hüquq və azadlıqlarımız yoxdursa, demək, yaşamırıq. Yaşamaq və onunla bağlı nə varsa, hüquqla yaranır. Ömür bitdikdən sonra özgəninkiləşməyən çoxsaylı hüquqlar fərdlə birlikdə dəfn olunur.

İnsan hüquq və azadlıqları bəşəriyyətin “ümumi dili”dir. Hamı bu “dil” ilə danışa bilir. Harada olsaq, bu bəşəri dəyərləri yanımızda hiss edib, sərbəst dolanırıq. Xoşbəxt həyat, azad yaşamaq üçün hüquqlarımızı bilməsək, uğrunda mübarizə də apara bilmərik.

İnsan hüquqları Tanrının xəlq etdiyi şüurlu varlığa məhəbbətin canlı təzahürüdür. Bu İlahi məhəbbətin önündə səcdəyə qapılmalıyıq ki, günahlarımız bağışlansın.

Yer üzündə insanların bir-biriləri ilə təmasda olub danışmaq istəyi də anadangəlmə hüququdur. Hamımızın buna ehtiyacı və tələbatı var. Bu hal bizi digər canlılardan fərqləndirir. İnsanın həyat boyu bilik əldə edib, özünü ifadə etməyə və mənəvi boşluqlarını aradan qaldırmağa həmişə ehtiyacı olur. Kim bu əsas tələbatların təmin edilməsindən məhrumdursa və yaxud imkanları məhduddursa, insan ona layiq olmayan həyat tərzini keçirməyə vadar olur.

Ona görə də dünyada məhrumiyyətlərdən müdafiə olunması üçün “insan hüquqları” terminindən istifadə edilir. Hüquqi yanaşma belə deməyə əsas verir ki, “tələb, ehtiyac” heç vaxt “hüquq və azadlıq”lar kimi dəyərə və gücə malik olmur. Belə formulə insan tələbatının və ehtiyacının yalnız hüquq çərçivəsində təmin olunmasına zəmanət verir. Bu, hər bir fərdin həm mənəvi, həm də hüquqi haqqıdır.

1948-ci ildə qəbul olunmuş "Ümumdünya insan hüquqları haqqında" Bəyannamədən başlayaraq, bu günə qədər insan hüquqlarının məcəllələşdirilməsi prosesi həm beynəlxalq, həm də milli səviyyədə təkmilləşdirilib və bu sahədə institusional mərhələ davam edir.

Yarım əsrdən çox müddət ərzində bütün bəşəriyyətə bəlli olur ki, insan hüquq və azadlıqlarını təmin etmədən, demokratik, hüquqi dövlət qurmaq, cəmiyyətin inkişafına və sosial-iqtisadi tərəqqisinə nail olmaq mümkün deyil.

Müasir dünya hər yerdə demokratik, hüquqi və sosial dövlətin qurulmasını zəruri sayır. Azərbaycan Respublikası da bu sırada artıq möhürünü vurub, beynəlxalq hüququn subyekti kimi, dünya xəritəsində yeri, xarici siyasətdə və diplomatik missiyada imzası var.

Hüquqi, demokratik dövlət kimi Azərbaycan insan hüquq və azadlıqlarının prioritetini qəbul edir, tanıyır, məhz hüquqla özünün hakimiyyət funksiyalarını məhdudlaşdıra bilir. Bu baxımdan, dövlətimizin siyasi təbiəti və mahiyyəti bilavasitə insan hüquqları ilə açılır. Fərdin cəmiyyətdəki rolu və yeri, onun dövlətə mənsubluğu, onunla hüquqi, siyasi və iqtisadi bağlılığı qarşılıqlı hüquq və vəzifələr daşıması ilə təsdiqini tapır.

Azərbaycan dövləti üçün "insan hüquqları" anlayışı son dərəcə mühüm əhəmiyyət kəsb edir. 1991-ci ildən başlayaraq insan hüquq və azadlıqları sahəsində islahatlar davam edir. Bu, Azərbaycan dövlətinin Beynəlxalq Hüququn prinsiplərinə uyğun beynəlxalq öhdəliklərinin vicdanla yerinə yetirilməsinin canlı təzahürüdür.

Təəssüflə qeyd etmək istərdim ki, beynəlxalq ictimaiyyətin şüurunda, dünya mədəniyyətində, sağlam insanların düşüncələrində quldarlıq quruluşundan tutmuş 1948-ci ilə və 1948-ci ildən müasir zamana qədər insan hüquqları o qədər də əhəmiyyətli diqqətə malik olmamış, insan hüquqlarına hörmət nəzarətdən çıxmış, hüquq düşüncələri deformasiyaya uğramış, hüquq və azadlıqlara diqqətsizlik hallarının xəritəsi böyüməkdə davam edir. İnsanların köməksiz vəziyyətdə qalmasına təsir edən siyasi faktorlar və şərait, onu doğuran səbəblər aradan qalxmır. Bütün bunlar geniş iqtisadi imkanlara malik dövlətlərin ağılasığmaz fəaliyyətidir.

Uzun illərdir Azərbaycan ərazisi işğala məruz qalıb. Nasist ruhlu və nasist düşüncəli Ermənistan tərəfinin qaçqın və məcburi köçkünlərin hüquq və azadlıqlarına müstəsna hörmətsizliyi bütün dünya siyasilərinin və ictimaiyyətinin gözü qarşısında elə müstəsna həyasızlıqla da davam edir. Əslində Yerevan Beynəlxalq Hüququn 10 prinsipinin hər birini, hər gün usanmadan, çəkinmədən pozur. BMT TŞ-nın heç bir üzvü isə onlara “dur” deməyə ya cəsarətləri çatmır, ya da istəmirlər. Amma insanlığa zidd, xüsusi amansıslığı ilə müşayət edilən əməlləri beynəlxalq hərbi tribunalın predmetidir. Yubanırıq, çox yubanırıq. Yerevan hüquqi qüvvəsi olmayan atəşkəs protokolundan sui-istifadə edir, möhkəmlənməsi üçün vaxt uzadır.

Qədim Roma müdriklərinin və imperator-sərkərdələrinin ifadələri ilə desək, "Sülh ərəfəsində qəbul edilən qanunların əksəriyyətini müharibə rədd edir. Güclə yox, hüquqla hərəkət etmək daha ədalətlidir".

Azərbaycan, hələ ki, hüquqla danışır. Sonrası qarşı tərəf üçün baha başa gələ bilər…

Azərbaycan Respublikası müstəqilliyini əldə etdikdən sonra da ərazi bütövlüyünün pozulmasına məruz qalmış, bir milyondan çox Azərbaycan vətəndaşları dözülməz həyat şəraitində, qaçqın həyatında yaşamalı olsalar da, insan hüquqları barədə qəbul edilən aktlar insanların acı taleyini dəyişməyə gücü çatmamışdır. Lakin Azərbaycan dövlətinin ardıcıl, humanist siyasəti nəticəsində qaçqınlar və məcburu köçkünlər artıq dözülməz həyat yaşamaqdan qurtulmuşlar. Bu da Azərbaycan dövlətinin ali məqsədinin bariz nümunəsidir. (Dünyada son illərin misli görünməmiş qaçqınlıq həyatı isə daha sərt, yazılmamış qanunlarla idarə olunur.)

Dünyanın əksər ölkələrinin konstitusiyalarında insan hüquqları ilə bağlı müddəalar əksini tapıb. Belə yanaşma dövlət, cəmiyyət və fərd üçün həyati vacib məsələdir, əhəmiyyətlidir. İnsan hüquqları Allahın yaratdığı hər bir şəxsin, şəxsiyyətin ləyaqətlə və azad mövcudluğu üçün zəruridir, sosial ehtiyaclarının (həllində) ödənilməsində konstitusion əhəmiyyət daşıyır.

Bundan başqa, insan hüquq və azadlıqları dövlətin və cəmiyyətin yaşaması üçün də siyasi, iqtisadi və mənəvi həyat fəaliyyətinin məcmusu kimi qəbul edilir. Belə ki, hüquq və azadlıqlar realizə olunmadan, vətəndaşların iqtisadi mühitinin canlandırılması və sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olması, seçki hüququ olmadan isə cəmiyyətin idarəçilik strukturunun formalaşdırılması cəhdi nəticə verməz.

15. ноя. 2019, Нет комментариев

Hüquqşünas: Əli İbrahimov

Mən insanların o tipinə aiddəm ki, kitab mənimçün – ən yaxşı hədiyyə və ən yaxşı dostdur. Uşaqlıqdan bəri yeni kitab əldə etmək mənim üçün böyük sevinc olub. Sadəcə bir məqam dəyişib – indi oxumaq üçün kitablara qarşı daha seçiciyəm, çünki düşünürəm ki, bütün sevdiyim kitablar üçün bir neçə ömür də bəs etməz.

Şagird və tələbələrə paxıllığım tutur: axı onların “işi” kitab oxumaqla bağlıdır. Bu mənada zaman puldan daha dəyərlidir. Əvvəllər özümə istədiyim kitabı ala bilmirdim. İndi isə zamanım azdır.

Oxuduqlarım arasında beş kitabı seçmək çox çətindir. İxtisasca hüquqşünasam. Həmçinin iqtisadi təhsilim də var. Maraq dairəmə din, tarxi, hüquq, siyasət və psixologiya daxildir. Buna görə də seçimim bu sahələri əhatə edəcək. Bununla yanaşı, obyektiv olacağam və müxtəlif nəzər-nöqtələrini əhatə etməyə çalışacağam.

Səmavi kitabdır. Qurani-Kərimin yazılışında insan faktoru rol oynamayıb. İslam düşmənləri bunu təkzib etməyə çalışsalar da, sübut edə bilmirlər.

Dünyagörüşündən asılı olmayaraq, Quranla tanış olmaq üçün bu kifayətdir. Nümunə üçün, yəhudi və xristianlar Quranı oxuduqdan sonra təəccüblənirlər: demə ki, onların dini ilə İslam arasında bir çox ümumiliklər var. Deməli əslində bizi daha az suallar ayırır. İlk dəfə Quranı ateist olduğum zaman oxumuşam. Hazırda isə dindaram. Kitabı dəfələrlə oxumuşam və hər dəfə orada yeni nəsə tapıram (istər hüquq, istər iqtisadi, istər əxlaqi, istərsə də digər məsələlərlə bağlı). 14 əsr keçməsinə baxmayaraq, bu Ali Kitabdakı hər bir misra hələ də aktualdır. Tarixdə heç bir kitab bu cür böyük təsirə malik olmayıb. Puşkin, Höte kimi müsəlman olmayan dahilər də Qurandan ilham alıblar. Mən və milyonlarca müsəlmanlar üçün Quran hər şeydən öncə əbədi dəyərlər sistemidir.

Yuval Noy Harari “Sapiens. Bəşəriyyətin qısa tarixi”.

Müəllif – tarixçi, ateistdir. O, 500 səhifəlik kitabda bəşəriyyət tarixini olduqca maraqlı şəkildə analiz edib. Harari üçün millət, din və sivilizasiya anlayışı yoxdur. Onun üçün insan planetə hökmranlıq etməyi bacaran heyvandır. O, insanın bunu necə bacardığını başa salır. Bunu elmə (biologiya, fizika, kimya, psixologiya, hüquq, iqtisadiyyat, siyasət və s.) əsaslanaraq edir.

Başqa ateist-liberallardan fəqli olaraq Harari oxucuya öz “dinini” məcbur etmir. O sanki deyir: “Allah yoxdur, mən yalnız elmə inanıram”.

Qısacası, hansı baxışa söykənməyinizdən asılı olmayaraq, bu kitabda bir sıra maraqlı məqamları tapacaqsınız. Müəllifin digər kitabları da nəşr olunub. Lakin bu əsər onun şedevri hesab olunur.

Daron Əcəmoğlu və Coan Robinson “Nə üçün bir dövlət varlı, digəri isə yoxsuldur. Hakimiyyətin mənşəyi, rifahı və yoxsulluq”.

Müəlliflər coğrafi, iqlim, təbii ehtiyatlar, mədəni, dini kimi faktorların uyğunsuzluğunu konkret misallarla göstərir. Onlar dövlətin rifahı və ya tənəzzülünü ilk növbədə onların iqtisadi və siyasi institutları ilə əsaslandırır. Müəlliflər bu sosial institutları “hasilat” və “inkluzivliyi” ilə müqayisə edirlər.

Hasilat iqtisadi institutları elitalara – ölkənin siyasi dairələrini nəzarət edən qrupa daxldir ki, onlar öz mənfəətləri üçün dövlətin iqtisadiyyatını idarə edir. İnklüziv institutlar isə çoxlu sayda vətəndaş iqtisadi münasibətlərdə mənfəət əldə etmək imkanına sahibdir.

Erik Raynert “Varlı ölkələr necə varlanıb və kasıb ölkələr nə üçün kasıb qalıb”.

Raynert varlı ölkələrin varlanmasının səbəbini dövlətin emal sənayesi hesabına strateji investisiyalarının müdaxiləsində görür. Azad ticarət isə bərabər dövlətlər arasında effektivdir. Azad ticarət yoxsul ölkələri daha da yoxsullaşdırır.

İerinq Rudolf “Haqq mübarizəsi”

Hüquqşünas olaraq hüquqla bağlı kitabı tövsiyə etməyə bilməzdim. Hüquqşünalıqla bağlı bir çox kitablar oxumuşam. Hüquqla bağlı bir çox fundamental əsərlər var. Lakin bu kitab kimi həm fundamental, həm də hər insana əlçatan digəri yoxdur. Bununla yanaşı bu əsər 150 il öncə yazılıb.

“Hüququn məqsədi – sülhdür, bunun vasitəsi isə – mübarizədir. Hüququn həyatı – mübarizədir, xalqların, hakimiyyətlərin, təbəqələrin və fərdlərin mübarizəsi.

Dünyada hər bir hüququn nəticəsi mübarizədir. Hər əhəmiyyətli hüquqi vəziyyət əvvəlcə ona müqavimət göstərənlərə qalib gəlməlidir. Xalqın hüququ – hər bir fərdi insanın hüququdur”.

Bu dahi alman hüquqşunasla bağlı sitatları davam etdirə bilərəm. Düşünürəm ki, gətirdiyim sitatlar onun kitabının mahiyyətini anlamağa kifayət edir. Kitab hər zamankı kimi bu gün də aktualdır!

İerinqin sözlərini unutmayın:

“Haqq uğrunda mübarizə hər bir insanın səlahiyyətli vəzifəsidir”. Özünüzə hörmət edin!

9. ноя. 2019, Нет комментариев

Həyatı real təhlükədə olan şəxs silahdan istifadə etsə, məsuliyyət daşıyırmı…

Şəxsin özünü, xüsusilə də sağlamlığını ona vurula biləcək zərərdən müdafiə etməsi üçün gördüyü tədbirlər “özünümüdafiə” adlanır. Təhlükə vəziyyətində şəxsin özünümüdafiə hüququndan istifadə etməsi əksər yurisdiksiyalarda qanunla təminat verilən hüquq kimi tanınır, sadəcə onların şərhi əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənir.

İnsanlar təhlükəli məqamlarda özünümüdafiə zamanı soyuq və odlu silahdan istifadə edirlər. Bəs buna görə məsuliyyət daşınılırmı? Bu olduqca qəliz məsələdir. İnsanın həyatı və sağlamlığı üçün real təhlükə varsa və insan özünümüdafiə üçün hər hansı vasitədən istifadə edirsə, təbii ki, buna görə o, məsuliyyətdən kənardır. Amma elə hallar var ki, məsələn, biri digər şəxsin evini qarət etməyə girib və evin sahibi odlu silahdan istifadə etmək istəyəndə qarətçi qaçır. Bəzən ev sahibi həmin qaçan şəxsin arxasınca gedir və ona atəş açır. Bu zaman silahdan istifadə edən şəxs məsuliyyət daşıyır. Çünki burada onun həyatı üçün təhlükə olmadığı halda o, silahdan istifadə edir.

Bir insanın üzərinə silah və digər vasitələrlə hücüm edilən zaman onun həyatı və sağlamlığı üçün real təhlükə varsa, bu zaman həmin şəxs məsuliyyət daşımır. Bunu bir cümləylə belə demək olur: insanın həyatı və sağlamlığı üçün real təhlükə yaranarsa, o, özünü qorumaq üçün istənilən vasitədən istifadə edə bilər. Əgər belə bir təhlükə yoxdursa, bu zaman şəxs üçün cinayət məsuliyyət yarana bilər. Lakin belə bir şey də var ki, kiminsə hücum etməsi o demək deyil ki, səni öldürəcək. Hər bir halda bu, ədalətli istintaq tələb edir və törədilən hərəkətlərə hüquqi qiymət verilməsi üçün kifayət qədər professionalcasına yanaşma tələb olunur”.

9. ноя. 2019, Нет комментариев

Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsinin 66-cı maddəsinin 1-ci abzasına əsasən aşağıdakı işçilərin attestasiyası keçirilmir:

🔹️vətənin müdafiəsi, azadlığı və ərazi bütövlüyü uğrunda hərbi əməliyyatlarda xəsarət (yaralanma, travma, kontuziya) almış və əlil olmuş işçilər;

🔹️Azərbaycanın müstəqilliyinin və ərazi bütövlüyünün müdafiəsi zamanı göstərdiyi şücaətlərə görə dövlət təltiflərinə və fəxri adlarına layiq görülmüş işçilər;

🔹️bir vəzifədə (peşədə) beş ildən az müddətdə çalışan məcburi köçkün və qaçqın statusu olan işçilər;

🔹️hamilə qadınlar;

🔹️uşağının üç yaşınadək sosial məzuniyyətdə olan və həmin məzuniyyət bitdikdən sonra bir ildən az müddətdə müvafiq vəzifədə (peşədə) çalışan qadınlar (uşağını təkbaşına böyüdən kişilər); 🔹️yaşı 18-dən az olan işçilər;

🔹️bir vəzifədə (peşədə) faktik olaraq bir ildən az müddətdə çalışan işçilər;

🔹️eyni vəzifədə (peşədə) azı üç dəfə attestasiya olunaraq tutduğu vəzifəyə uyğun olduğu müəyyən edilmiş işçilər;

🔹️kollektiv müqavilələrdə (sazişlərdə) nəzərdə tutulan hallarda attestasiya olunmayan işçilər;

🔹️Azərbaycan Respublikasında praktik tibb və ya əczaçılıq fəaliyyəti ilə məşğul olan işçilər;

🔹️Azərbaycan Respublikasında dövlət ümumi təhsil və peşə təhsili (tam orta təhsil üzrə təhsilverənlərə münasibətdə) müəssisələrində işləyən təhsilverənlər.

7. ноя. 2019, Нет комментариев

Ailədə valideynlərə ehtiramın Konstitusiya əsasları və bunun gənclərin mənəvi inkişafında rolu...

Hüquqşünas : Əli İbrahimov

Gənclərin mənəvi tərbiyəsi, mənəvi şüuru, vətənpərvərlik ruhu onların sağlam bir vətəndaş olmasını şərtləndirir. Azərbaycan gəncliyi tarixi keçmişə, ailə dəyərlərinə, valideynə hörmət ruhunda böyüyür. Bilirik ki, Azərbaycan gəncliyi mənəvi dəyərlərə bağlı, ailəyə, böyüyə tərbiyə ruhunda formalaşan bir nəsildir. Gənclik cəmiyyətin elə bir qüvvəsidir ki, onun sağlam və dəyərlərə bağlı olması mütləqdir.

Azərbaycan ailəsində valideynlərə ehtiram zaman-zaman olub və 1995-ci ildə qəbul edilən müstəqil Azərbaycanın Konstitusiya Aktında da təsbit olunub. Uşaqların valideynlərə hörməti, qayğısı burada öz əksini tapıb. Belə ki, Konstitusiyanın 34-cü maddəsinin 5-ci bəndinə əsasən, valideynlərə hörmət etmək, onların qayğısına qalmaq uşaqların borcudur. 18 yaşına çatmış əmək qabiliyyətli uşaqlar əmək qabiliyyəti olmayan valideynlərini saxlamağa borcludurlar. İnsan fərd kimi doğulub, vətəndaş kimi fəaliyyət göstərərək tərbiyə-təhsil prosesində, əmək prosesində vətəndaş hazırlığı keçir. Əsl vətəndaş dedikdə, bilavasitə Vətənə, dövlətə gərəkli fəaliyyəti ilə xidmət edən, böyük mənəvi keyfiyyətlərə malik olan insan nəzərdə tutulur. Vətəndaşlıq tərbiyəsinin mənbəyi ailədir, ailəyə hörmət və ehtiramın qanunu təsdiqidir. Sözsüz ki, Azərbaycanın dövlət qanunlarının gənclərə ailəyə hörmət və ehtiram göstərməyi təlqin etməsi müsbət bir haldır və bu onların mənəvi tərbiyəsinə müsbət təsir edir.

Valideynlərin uşaqlarını saxlamaq üçün aliment ödəmək vəzifəsi olduğu kimi, yetkinlik yaşına çatmış övladların da valideynlərini saxlamaq vəzifəsi var. Əmək qabiliyyəti olan yetkinlik yaşına çatmış övladların maddi yardıma ehtiyacı olan əmək qabiliyyəti olmayan valideynlərini saxlamağa və onlara qayğı göstərməyə borclu olduqları təsbit olunub. Yetkinlik yaşına çatan övladlar əmək qabiliyyəti olmayan valideynlərini saxlamadıqda və valideynləri ağır xəstəliyə tutulduqda, şikəst olduqda, onlara qulluq etməyə görə kənar şəxslərə haqq ödəmək lazım gəldikdə və digər müstəsna hallarda, yetkinlik yaşına çatmış övladlar məhkəmə qaydasında bu hallarla əlaqədar əlavə xərclərin çəkilməsinə cəlb edilə bilərlər: "Uşaqların hər biri tərəfindən əlavə xərclərin ödənilməsi qaydası və bu xərclərin miqdarı məhkəmə tərəfindən, valideynlərin və uşaqların maddi və ailə vəziyyətləri, digər diqqətəlayiq hallar nəzərə alınmaqla müəyyən edilir".

Əlavə xərclərin ödənilməsi qaydası və bu xərclərin miqdarı tərəflərin bağladığı sazişlə də müəyyən oluna bilər. Valideyni saxlamaq övladın birbaşa vəzifəsi və borcudur.

Qanunda ata-anaya, valideynə uşaqlarının məcburi qayğı göstərməsi məqamı təqdirəlayiqdir: "Azərbaycan qanunları insanların xeyrinə yazılan, xeyrinə olan qanunlardır. Konstitusiyamızın müvafiq bəndində göstərilir ki, valideynlərə hörmət etmək, onların qayğısına qalmaq uşaqların borcudur. Bilirsiz ki, qanunvericilikdə olan bu maddə çox müsbət bir göstəricidir və gənclərin mənəvi tərbiyəsində böyük rol oynayır. Gənclər bilir ki, valideynlərə ehtiram onların yalnız mənəvi borcu deyil, bu həm də onların borclu olduğu bir vəzifədir. Azərbaycan ailəsində hər zaman valideynə hörmət edilib. Bu da özünün müsbət bəhrəsini verib. Ancaq bu işin məcburi bir borc kimi qarşıya qoyulması yaxşı haldır. Həyat qəribədir. Bu gün övladlıq borcunu anlamayan, valideynə borcunu ödəməkdən imtina edən gənclər, nankor insanlar var. O insanlar öz valideynlərini saxlamaqdan, onlara qayğı göstərməkdən boyun qaçıraraq, onları əsasən qocalar, ahıllar evlərinə göndərirlər. Təəssüflər olsun ki, belə uşaqlar, övladlar az deyil və onlar birmənalı olaraq qınanmalıdır. Qanunvericiliyin müvafiq bəndi valideynlərin haqqını tanıyır və onlar övladın çiyninə əbədi bir borc qoyur. Hesab edirəm ki, hər bir övlad Konstitusiyanın 34-cü maddəsinin 5-ci bəndinə hörmətlə yanaşmalı və öz valideynlərinə qanun çərçivəsində ehtiram bəsləməlidir. Qanunvericilik ona əsas verir ki, yaşlı, əlsiz-ayaqsız valideyninə baxmayan övlad qanunun məlum bəndinin tələbini pozduğuna görə məsuliyyətə cəlb edilsin. Yəni valideyn övladından şikayət edib, onu məcburi qaydada öz vəzifəsini yerinə yetirməyə məcbur etmək səlahiyyətindədir. Valideynlərini qocalar evinə atan övladlar qanunu pozur və onlar qanun qarşısında təqsirkardır. Valideyn haqqının tanınması qanunla həyata keçirilirsə, gənc nəslin də ona ehtiram bəsləməsi vacibdir. Deyim ki, qanunla övladın valideynə qayğı göstərməsi məsələsinin olması gəncləri mənəvi cəhətdən çox yüksəklərə qaldırır. Bu günün gəncləri sabahın ahıl, yaşlı insanlarıdır, qanunun maddəsi onların da gələcəyini təmin edir. Dövlətin, aidiyyəti qurumların belə həssas məsələyə önəm verməsi müsbət haldır. Bu, insanların dövlət tərəfindən qanun əsasında müdafiəsi deməkdir. Ümumiyyətlə, belə nəcib məsələlər gənclərin düşüncəsində, onların dəyərlərə, Vətənə bağlanmasında, vətənpərvər olmasında az rol oynamır. Gənclik öz ailəsinə, yaxınlarına, yaşlı nənə-babasına dəyər verməyi bacarırsa, bu onun yüksək tərbiyəyə malik olmasından xəbər verir".

Qanunvericilik aktında övladların valideynlərə qayğı göstərməyə borclu olması məsələsi geniş təbliğ olunmalıdır. Cəmiyyətimizdə istər gənc nəslin, istərsə də orta nəslin böyük hissəsinin Konstitusiyanın aidiyyəti bəndindən xəbəri yoxdur, onlar valideynlərə baxmalı olduqlarının qanunda əks olunduğunu bilmirlər: "Yerli televiziyalarda ailə-məişət məsələləri, qocalar evinə atılan yaşlı insanlar haqqında çox danışılır, proqramlar hazırlanır. Nədənsə burada çox vaxt Konstitusiyanın tələbindən danışılmır. Elə hamı deyir ki, övladın yaşlı valideynə baxması onun mənəvi borcudur, demirlər ki, qanuna görə mənəvi yox, məcburi borcudur. Bu sahədə maarifçilik işi yarıtmazdır. Bu kimi məsələ geniş təbliğ olunmalıdır ki, yaşlı insanlar öz hüquqlarını, övladlar da vəzifələrini bilsin. Şou yaratmaq lazım deyil, problemin mahiyyətindən danışmaq lazımdır. Belə söhbətlər gənc nəslin mənəvi tərbiyəsinə təsirsiz ötüşmür".

Ailədə valideynlərə ehtiramın Konstitusiya əsasları və bunun gənclərin mənəvi inkişafında rolu böyükdür. Qanunun uyğun bəndində əks olunan məsələnin həm mənəviyyatımıza, həm də xalqımızın ənənələrinə bağlıdır. Ailədə həm də vətəndaşlıq tərbiyəsi yalnız özbaşına axınla, kor-koranə deyil, planlı, sistemli, məqsədli şəkildə təşkil olunmalıdır: "Qanunda valideynə hörmət təsbit olunub. Bu çox yaxşı bir haldır. Çoxumuz valideynik, görəndə ki, bizim valideynlik haqqımız qanunla tanınır, bundan ürəyimiz rahatlıq tapır. Uşaqların yetişməsində, gənclərin formalaşmasında Konstitusiyanın 34 maddəsinin 5-ci bəndinin əhəmiyyəti az deyil. Bilmək lazımdır ki, uşaqların vətəndaşlıq tərbiyəsi dedikdə, yüksək əxlaqi-mənəvi keyfiyyətlərə yiyələnmə və şəxsiyyət kimi yetişmə nəzərdə tutulur. Onlar davranış qaydalarına, nizam-intizama riayət etməli, savadlı olmalı, Vətəninin tarixini, coğrafiyasını, mədəniyyətini, milli adət-ənənələrini bilməli, Vətəni sevməlidirlər. Uşaqlar ideyaca savadlı olmalı, işə uğurlu yanaşmalı, məsuliyyətli, vicdanlı, mübariz olmalı, pis niyyətlə, əliəyriliklərlə barışmamalıdır. Mənəviyyat tərbiyəsini qiymətləndirmək üçün uşaqlarda yaxşını pisdən ayırmaq, həqiqətə, ədalətə, insanlara-böyüklərə, ailə üzvlərinə hörmət etmək kimi insani keyfiyyətlər aşılanmalıdır. Onların davranış xüsusiyyətlərini uyğun qiymətləndirməli, yaxşı davranış və qarşılıqlı əlaqə təmin olunmalıdır. Azərbaycan Respublikasında hüquqi, demokratik dövlət quruculuğu inkişaf etdikcə, vətənpərvərlik tərbiyəsinə, o cümlədən böyüməkdə olan nəslin hərbi-vətənpərvərlik tərbiyəsinə xüsusi diqqət yetirilməlidir. Bütün bu amillər valideynə hörmətdən qaynaqlanan məsələdir".

İnsanın ən ali və əzəli hisslərindən olan vətənpərvərlik hər kəsin dorulub boya-başa çatan elə, obaya, torpağa, vətəndaşı olduğu ölkəyə məhəbbətindən qaynaqlanır. Hər beyin başda valideynə ehtiram və hörmət dayanır: "Ailəsinə, böyüyünə, dövlətinə, torpağına sayğılı olmayan gəncdə vətənpərvərlik, mənəvi tərbiyə, inkişaf ola bilməz. Qanuna hörmət etməyən insan heç vaxt mənəvi cəhətdən yüksəliş əldə edə bilməz. Hər zaman qanunun müsbət tərəfləri insanları yaxşı amal üzərində kökləyir. Biz mənəvi inkişafdan, vətənpərvərlikdən danışarkən onların gənclərə təsirini də qeyd etməliyik. Vətənpərvərlik həm də Vətən naminə savaşmaq, Vətəni qorumağa hər an hazır olmaq, onun yolunda qəhrəmanlıqlar, fədakarlıqlar göstərmək, Vətənin, xalqın hər bir uğuruna sevinməkdir.

Bu hiss insanda anadangəlmə olsa da, bütün digər hisslər kimi tərbiyəyə möhtacdır və tərbiyə yolu ilə daha da möhkəmlənir, artır. Vətənpərvərlik insanı səciyyələndirən ən mühüm keyfiyyətlərdən olduğundan, onun böyüməkdə olan nəslə aşılanması, uşaq, yeniyetmə və gənclərin vətənpərvərlik ruhunda tərbiyəsi həmişə təlim-tərbiyə işinin ən mühüm istiqamətlərindən, məktəbin ən vacib vəzifələrindən olub. Gənclərin mənəvi inkişafı hər kəsi düşündürməlidir. Mənəvi inkişafı olmayan gəncdən müsbət heç nə gözləmək olmaz. Amma bir sıra ali məsələlərin təbliği, o cümlədən də ailədə valideynlərə ehtiramin Konstitusiya əsasları gənclərin mənəvi inkişafında önəmli rol oynayır".

5. ноя. 2019, Нет комментариев

CƏZADAN AZAD EDİLMİŞ MƏHKUMLARIN CƏMİYYƏTƏ ADAPTASİYASI.

(reallıq və problemlər)

Hüquqşünas: Əli İbrahimov

Penitensiar müəssisələrdə cəza çəkməkdən azad edilmiş şəxslərin sosial adaptasiyası haqqında" qanunla həmin şəxslərin qeydiyyata alınması, sosial adaptasiya mərkəzləri yaradılması, daimi yaşayış sahəsi olmayan şəxslərin müvəqqəti yaşayış yeri ilə, şəxsiyyətini təsdiqləyən və digər lazımi sənədlərlə təmin edilməsi, ehtiyacı olan şəxslərə birdəfəlik pul müavinəti verilməsi, bir sözlə cəmiyyətə adaptasiyası ilə bağlı zəruri tədbirlərin görülməsi nəzərdə tutulub.

Əslində isə reallıq başqadır. Həbsdən azad olunmuş şəxslərin (xüsusən də qadın və uşaqların) cəmiyyətə adaptasiyasında ciddi problemlər olduğundan, onlar təkrarən cinayət törədərək "içəri" qayıdırlar. Lakin hər birimiz onların törətdikləri cinayətə görə cəzalarını çəkdiklərini və bizimlə eyni hüquq və vəzifələrə malik olduqlarını bilmirik, ya da qəbul etmək istəmorlər. Problemə laqeyd münasibət nəticəsində cəzaçəkmə müəssisələrini tərk edən məhkumlar cinayətkar dəstələrə üzv olaraq cinayətkar fəaliyyətlərini davam etdirirlər və ya özləri üçün sığınacaq yeri olan cəzaçəkmə müəssisələrinə qayıtmaq üçün qəsdən cinayət törədirlər.

"Tədqiqatlarıma görə, bu cür şəxslər tərəfindən təkrar və residiv cinayətlərin törədilməsi 20-30 faiz təşkil edir",

Həbsdən azad olunmuş şəxslərin əsas problemləri yaşayış yeri və işlə təminatla bağlıdır.

Keçmiş məhkum əksər vaxtlarda qeydiyyatda olduğu evə qayıda bilmir. Həmin ev ailə üzvləri tərəfindən başqasına satılır.

"Penitensiar müəssisələrdə cəza çəkməkdən azad edilmiş şəxslərin sosial adaptasiyası haqqında" qanuna və "Yaşayış yeri və olduğu yer haqqında" qanunun 8-ci maddəsinin 3-cü bəndinin şərh edilməsinə dair Konstitusiya Məhkəməsinin 12 iyul 2000-ci il tarixli qərarına görə, əgər keçmiş məhkumun həbs olunana qədər qeydiyyatı olmayıbsa, yaxud o, hər hansı səbəbdən qeydiyyatını itiribsə, sonuncu dəfə hansı ərazi polis bölməsində qeydiyyatda olubsa, ora müraciət etməlidir. Vətəndaş - keçmiş məhkum həmin polis şöbəsinin inzibati binasına qeydiyyata alınmalı və şəxsiyyət vəsiqəsi ilə təmin edilməlidir.

Həbsdən azad edilmiş Azərbaycan vətəndaşları və Azərbaycanda daimi yaşayan və vətəndaşlığı olmayan şəxslər, əvvəlki yaşayış sahəsinə hüquqlarını itirməyiblərsə, müraciət etdikləri vaxtdan üç gün ərzində müvafiq icra hakimiyyəti orqanı onları qeydiyyata almalıdır. Qanunda həmçinin istisna hal kimi göstərilir ki, cəza çəkməkdən azad edilən şəxslər əvvəllər qeydiyyatda olduqları əraziyə qeydiyyata alınmaq istəyirlərsə, ailə üzvlərinin razılığı heç də tələb olunmur.

Şəxs həbs yerlərində olarkən qeydiyyatda olduqları ünvanlardan çıxarılır və olduqları müəssisələrdə qeydiyyata alınırlar. Bunu anormal hal kimi qəbul edirəm, bu hal digər ailə üzvlərinin həmin şəxsin əmlak payı üzərində öz maraqlarına uyğun sərəncam verməsi ilə nəticələnir. Xüsusən ailəli adamlarda boşanma zamanı belə problemlər yaranır və şəxs həbsdən azad olandan sonra evsiz-eşiksiz qalır. Həbsdə olan şəxsin razılığı olmadan ailə üzvlərinin onun əmlak payı üzərində sərəncam vermək hüquqları məhdudlaşdırılmalıdır.

Əcnəbilərə və vətəndaşlığı olmayanlara münasibətdə vəziyyət daha dözülməzdi. "Hər il azadlığa çıxan 8-10 əcnəbi məhkum öz ölkəsinə qayıtmaq üçün müraciət edir. Çox vaxt onların şəxsiyyətini təsdiq edən sənədləri, öz ölkələrinə getmək üçün pulu olmur, ya da vətəndaşı olduğu dövlətin burda səfirliyi olmur. Ona görə də bəzi hallarda təkrar cinayət törədib yenidən "içəri" düşürlər.

Müvafiq qurumlar həbsdən azad olunmuş şəxslərin cəmiyyətə inteqrasiyasını təmin etməlidirlər.

Məhkum qadınların vəziyyəti isə daha dözülməzdi. Onların əksəriyyəti törətdiyi cinayətə görə ailələrində qəbul edilmirlər. Xüsusən də adam öldürmə, narkotik maddələrin satışı, yaxud insan alveri ilə bağlı həbsə düşən qadınlar sonradan yaxınları, ailəsi tərəfindən birmənalı şəkildə rədd edilir.

Məhkumluqdan azad olunmuş qadınlar qarşısında yaranan problemlər onların ikinci, üçüncü və hətta dəfələrlə həbsxanaya qayıtmasına səbəb olur. Onların üzləşdiyi əsas problem isə evlə bağlı olur.

Qadın həbsdə olarkən evi satılır, bu zaman isə qeydiyyatda olan qadının istəyi, razılığı nəzərə alınmır. Ya qohumları məhkum qadını aldadır, hər hansı formada evin satılmasının razılığını alırlar. Yaxud da ev məhkum şəxsin ümumiyyətlə razılığı olmadan, qeyri-qanuni satılır. Hər iki halda onlar tamamilə qeydiyyatsız qalırlar. Keçmiş məhkumlar kiməsə möhtac olmamalı, işləyib özlərini saxlamalıdırlar ki, cəmiyyət onların islah olunduğuna inansın və qəbul etsin.

Həbs yerindən çıxan şəxsə olduğu müəssisə rəhbərliyi tərəfindən arayış verilir. Həmin arayışla o, ərazi polis şöbəsinə müraciət edir və qeydiyyata alınır. Hər kəs - istər keçmiş məhbus olsun, istərsə də adi vətəndaş - yaşadığı ərazinin polis şöbəsinə və regional ASAN xidmət mərkəzlərinə müraciət edərək şəxsiyyət vəsiqəsi problemini həll edə bilər.

Keçmiş məhkumların üzləşdiyi problemlərdən biri də onların işlə təmin olunmamasıdır. Məhkumun iş tapmaması onun əvvəlki peşə üzrə vərdişlərinin yaddan çıxarması, cinayətkar keçmişi və ölkədəki işsizliklə əlaqədardır.

Məhkumların işlə təminatı demək olar ki, həyata keçirilmir. Cinayət törədən bir məhkumu özəl və dövlət sektorunda işə götürmürlər.

"Ancaq unutmaq lazım deyil ki, bütün hallarda azadlığa çıxanlar eyni hüquqlu olur. Bu balansı qorumaq da cəmiyyətin üzərinə düşür. Belə şəxslərin cəmiyyətə adaptasiyası, dövlətdən çox, cəmiyyətin problemidir. Cəzaçəkmə müəssisələrində qısa müddətli peşə təhsili tətbiq olunur.

"Penitensiar müəssisələrdə cəza çəkməkdən azad edilmiş şəxslərin sosial adaptasiyası haqqında" qanunun tələblərinə görə, cəza müddəti bitdikdən sonra məhkumun işlə təmin olunması, qeydiyyata alınması üçün yaşadıqları ərazinin polis idarəsi, icra hakimiyyəti, məşğulluq mərkəzinə cəzaçəkmə müəssisələrin aidiyyatı əməkdaşları rəsmi olaraq müraciət edirlər. Məhkumlar azadlığa buraxılmazdan 3 ay əvvəl həmin idarələrə məlumat verilir. Məhkumlar kütləvi şəkildə həbsdən azad olunduqları üçün onların işlə təminatı və cəmiyyətə adaptasiyasında problemlər yaranır. Belə ki, həmin məhkumların adaptasiyasına hazırlıq prosesi başlamamış olur, bu şəxslər barədə müvafiq qurumlarla iş aparılmır.

Məhkumların reablitasiyası bütün azadlıqdan məhrumetmə müddəti aparılır və xüsusən azadlığa buraxılma ərəfəsində daha da gücləndirilir. Azadlığa buraxılmış şəxslərin reablitasiyası onların cəzaçəkmə müddəti və buraxılma ərəfəsində azadlıqda olan qohumları ilə əlaqəsinin sıxlaşdırılmasından, hüquqi, psixoloji, mənəvi cəhətdən azad həyata hazırlanmasından cox asılıdır.

Məhkumların reablitasiyasına kömək etmək məqsədilə Cəzaların İcrası Məcəlləsinə edilən son dəyişiklikdən sonra telefon danışıqlarının müddəti artırılıb, məhkumlara telefon danışığına icazə verilib.

Həmçinin, cəzaçəkmə müəssisələrində məhkumların asudə vaxtlarının səmərəli təşkili üçün yeni idman qurğuları, kitabxanalar istifadəyə verilib, müxtəlif peşə və ümumtəhsil məktəbləri inkişaf etdirilib. Məhkumların dini etiqad azadlığının həyata keçirilməsi üçün bütün müəssisələrdə lazımi şərait yaradılıb. Cəzaçəkmə müəssisələrində kompyuter otaqları təşkil olunub, bu sahədə kurslar açılıb.

Cəza çəkməkdən azad edilmiş şəxslərlə işi təşkil etmək məqsədilə RX-də məhkumların sosial müdafiəsi bölməsi yaradılıb. Qurumun əsas vəzifəsi sosial adaptasiyaya ehtiyacı olan məhkumları aidiyyatı dövlət qurumları ilə birlikdə azadlığa və sosial adaptasiyaya hazırlamaqdır.

Məhkumların peşə və ixtisaslara yiyənmələri üçün müəssisələrdə kurslar və peşə məktəbləri açılıb. "Hazırda müəssisələrdə peşə məktəbində peşə qrupları üzrə 15 ixtisas fəaliyyət göstərir. Həmin tədris müəssisələrində cəza çəkən məhkumlar peşə təhsili alıb və müxtəlif peşələrə yiyələniblər. Müəssisələrdə məhkumlar faydalı əməyə cəlb olunublar.

Cəza cəkməkdən azad edilmiş şəxslərin siyahısı cəza müddətinin başa çatmasına 3 ay qalmış aidiyyatı dövlət qurumlarına göndərilir. Cəza çəkən və pensiya almayan kişi məhkumların yaşı tamam olanların siyahısı hazırlanır və pensiya almayan məhkumların pensiya təminatı hüququnun bərpa edilməsi üçün Sosial Müdafiə Fonduna müraciət olunur.

Həbsdən azad ediləcək şəxslərin müəyyən edilib qeydiyyata alınması və onlara müvafiq komək göstərilməsi təmin edilir.

Cəzaçəkmə müəssisələrində PX ilə birgə həyata keçirilən layihə əsasında həbsdən azad olunacaq şəxslər üçün kurslar da təşkil edilib. Bu kurslarda müxtəlif peşələrə cəlb olunub. Onlardan, elektrik avadanlıqları üzrə elektrik mantyoru, avtomobil təmiri üzrə çilingər, elektrik qaz qaynaqçısı, kompyuter istifadəçisi, dərzi, bərbər, dülgər-xarrat peşələrinə sahib olublar.

4. ноя. 2019, Нет комментариев

"Məmur savadsız olanda, ağıllı insanların "başını kəsir”, ətrafına kobud insanları yığır"

Hüquqşünas: Əli İbrahimov

Savadsız rəhbər öz ətrafında savadlı kadr istəmir. Təssüflər olsun ki, çox vaxt bunun şahidi oluruq. Məhz belə bir vəziyyətdə həmin təşkilat iflic vəziyyətə düşür.

Təşkilatın iflic vəziyyətinə düşməsinin ilk simptomları həmin vəzifəyə işə aidiyyatı olmayan və buna görə də ixtisaslı, bilikli işçilərə qısqanclıqla yanaşan insanların vəzifə başına gətirilməsidir.

"Bu, reallıqdır. Əgər məmurun savadı, Vətənə, millətə, dövlətə sevgisi varsa, neqativ halların heç biri onda olmayacaq. Bizdə vətənpərvərliklə bağlı çoxlu mövqe və baxışlar var”.

"Mənim baxışıma görə, vətənpərvər ilk növbədə o insandır ki, cəmiyyətdə harada və hansı sahədə çalışmasından asılı olmayaraq vəzifəsini layiqincə yerinə yetirir. Hesab edirəm ki, məmur heç vaxt şəxsi hisslərlə rəhbərlik etməməlidir. Şəxsi hisslər aldadıcıdır. Çünki şəxsi hisslər gündə bir neçə dəfə dəyişə bilər. Məmur qanunlara, Konstitusiyaya riayət etməli və təmsil etdiyi komandanın mənəvi prinsiplərinə əsaslanmalıdır.

Bizdə bəzi məmurlar vəzifəyə təyin edilən kimi rəhbərlik etdiyi qurumlara, ilk növbədə, öz adamlarını gətirirlər. Orada 10-15 il dövlətə sədaqətlə çalışan savadlı insanları kənarlaşdırır, onun yerinə işini bilməyən, bəzi hallarda kobud adamları ətrafına yığır. Bu məmur oraya məhz korrupsiya ilə məşğul olmağa gəlir. Hesab edirəm ki, əhalidə narazılıq yaradan problemin kökündə bu durur. Bu hal kütləvi hal aldıqda cəmiyyətdə narazılıq yaradır. Hesab edirəm ki, güclü, savadlı rəhbər istənilən kadrla işləməyi bacarmalıdır. Heç bir halda nöqsansız işləyən, peşəkar kadrı işdən çıxarmaq olmaz. Əgər bir kadr 10-15 il işləyibsə, demək ki, dövlətə sədaqətlə xidmət edib. Məmur savadsız, qeyri-peşəkar olanda, rəhbərlik etdiyi sahənin işini çox aşağı səviyyədə biləndə kollektivdə özünün dominantlığını göstərmək üçün nə qədər ağıllı insanlar var onların "başını kəsir”. Nə qədər özünə münasib adam varsa, gətirib yanına yığır. Bu, ümumiyyətlə pis nümunədir".

Mən şəxsən son zamanlar Azərbaycan Respublilasının Prezidenti, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı cənab İlham Əliyevin apardıqı islahatlara inanıram və ümidvaram ki, bütün dəyər verən Xalqımız Prezidentimizin ətrafında sıx birləşərək Azərbaycanımızın cicəklənməsində fəal iştirak edəcəklər.

3. ноя. 2019, Нет комментариев

MÜKƏMMƏL HÜQUQŞÜNAS OLMAĞIN SİRRİ.

Hüquqşünas: Əli İbrahimov

Mükəmməl hüquqşünas olmaq üçün bir sıra əlavə keyfiyyətlərə də yiyələnmək tələb olunur. Bu, əslində, bütün peşələrə aiddir. Məsələn, fiziki baxımdan zəif olan bir idmançının ciddi uğur əldə etməsi də çətinləşir. Eynilə, təhsildən və insan keyfiyyətlərdən uzaq olan insanın da mükəmməl hüquqşünas olmaq arzusunun reallaşması sual altında qalır.

Mükəmməl hüquqşünas olmağın 10 qızıl qaydasını müəyyənləşdirib.

1. Analitik keyfiyyətlər...

Analitik düşünmə qabiliyyəti mükəmməl hüquqşünas olmağın əsas prinsiplərindən sayılır. Peşə fəaliyyəti ilə əlaqədar yaranan problemlərin həll olunmasında nəyisə analiz etmək zərurəti meydana çıxır. Problemi dəqiq analiz etməklə uğurlu nəticənin əldə olunması da asanlaşır. Məhz buna görə analitik keyfiyyətlər hüquqşünasda olmazsa olmaz özəlliklərindən biridir.

2. Yaradıcılıq...

Hüquq sahəsində tanınmış bir hüquqşünas olmaq istəyirsinizsə, məsələyə fərqli prizmalardan yanaşmalı və daima yenilikçi olmalısınız. Fərqli yanaşma tərzi ortaya qoymaq, problemin həlli ilə əlaqədar yeni versiyalar axtarıb tapmaq müsbət nəticələrə gətirib çıxaran əsas elementlərdəndir. Bir sözlə, qəbul olunmuş standardlardan fərqli düşüncə tərzinə sahib olmaq hüquqşünas peşəsində mühüm keyfiyyətlərdən biridir.

3. Araşdırma...

Sənədlər üzərində geniş araşdırma aparmaq, qanunvericilik toplusunu incə detallarına qədər araşdırmaq hüquqşünas fəaliyyətinin əsas prinsiplərindən hesab edilir. Bu araşdırmaların nəticəsində tərtib olunmuş sənədlər çox müsbət nəticələrə gətirib çıxara bilər.

4. Əlaqə...

Geniş əlaqələrə sahib olmaq hüquqşünasa xas olan əsas və müsbət keyfiyyətlərdəndir. Mükəmməl hüquqşünas olmaq üçün digər hüquqşünaslarla əlaqə saxlamaq, yaranmış problemləri müzakirə etmək lazımdır. Bu zərurəti doldurmaq üçün hüquqşünas daima digər hüquqşünaslarla əlaqədə olmalı, başqa hüquqşünasın təcrübəsindən istifadə etməlidir.

5. Əzm və səbr...

Hüquqşünas öz peşəsi ilə məşğul olan istənilən şəxs daima əzm və səbrli olmalıdır. Gərgin araşdırmalar aparmaq, sənədləri hazırlamaq uzun vaxt tələb edir. Bunun üçün isə təbii olaraq, güclü iradə, əzm və səbr kimi müsbət keyfiyyətlərə sahib olmaq zərurəti yaranır.

6. Təsirli nitq söyləmək...

Natiqlik keyfiyyəti hüquqşünasın uğurlu nəticələr əldə etməsində ən mühüm ünsürlərdəndir. Güclü nitq qabiliyyətinə sahib olmayan hüquqşünas öz peşə fəaliyyətində işləməsinə çətinlik çəkəcək. Buna görə də istənilən fəaliyyət zamanı təsirli nitq söyləmək, qanunvericiliyin tələblərini aydın və tam şəkildə izah etmək hüquqşünas üçün ən əsas keyfiyyətlərdəndir.

7. Təhsil...

Əgər mükəmməl bir hüquqşünas olmaq istəyirsinizsə, daima biliklərinizi artırmağa çalışın. Hüquq geniş bir məfhumdur. Yəni qısa müddət ərzində güclü hüquqşünas olmaq mümkün deyil. Buna görə də istənilən hüquqşünas yaşından asılı olmayaraq daima öz təhsilini artırmalıdır.

8. Oxuduğunu qavramaq...

Hüquqşünas dedikdə ilk ağla gələn qalın kitablardır. Bu kitabları həmişə hüquqşünasın yanında görmək adət halını alıb. Oxuduğunu mükəmməl şəkildə qavramaq və nəticədə, oxuduqlarını analiz etmək bacarığı mükəmməl bir hüquqşünasın olmağın əsas tələblərindəndir.

9. Yazma bacarığı...

Mükəmməl hüquqşünas bunu yaxşı bilməlidir: Kəlmələr ən təsirli silahdır. Məhz sözlərin doğru-düzgün seçilməsi nəticəsində ideal bir sənədi hazırlamaq mümkündür. Bir çox hüquqşünas məhz təqdim etdiyi mükəmməl sənədlər vasitəsilə xeyli sayda insanların rəğbətini qazanır. Buna görə də hüquqşünas rəhbərinə ideal sənəd təqdim etmək istəyirlərsə, daima yazı yazmaq bacarıqlarını inkişaf etdirməlidirlər.

10. Təvazökarlıq...

Özünü üst səviyyədə görməyən, mütəmadi olaraq daha yaxşısını əldə etmək üçün çalışan hüquqşünas uğur qazanmağa da daima yaxın olurlar. Bütün peşələrdə olduğu kimi, hüquqşünas üçün təvazükarlıq mühüm keyfiyyətlərdən biridir.

2. ноя. 2019, Нет комментариев

Lazımi keyfiyyətli olmayan mal satıldıqda, alıcı

hansı hüquqlara malikdir?

Hüquqşünas: Əli İbrahimov

Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin

(AR MM-nin) 624.1-ci maddəsinə əsasən alıcıya lazımi

keyfiyyətli olmayan mal satıldıqda, əgər malın qüsurları satıcı

tərəfindən qabaqcadan bildirilməyibsə, alıcı öz seçimi ilə

aşağıdakılardan birini tələb edə bilər:

- keyfiyyətsiz malın lazımi keyfiyyətli malla əvəz

edilməsini.

- alış qiymətinin mütənasib surətdə azaldılmasını.

- malın qüsurlarının təxirə salınmadan əvəzsiz qaydada

aradan qaldırılmasını.

- malın qüsurlarının aradan qaldırılmasını.

Bu tələblərdən hər hansı birini irəli sürə bilmək üçün ilk

növbədə, alıcıya lazımi keyfiyyətli olmayan mal satılmalı və

malın qüsurları satıcı tərəfindən əvvəlcədən bildirilməmiş

olmalıdır.

AR MM-nin 624.3-cü maddəsinə görə malın xassələri

onun aşkar edilmiş qüsurları aradan qaldırmağa imkan

vermədikdə (ərzaq malları, məişət kimyası malları və i.a.) alıcı

öz seçimi ilə həmin malın lazımi keyfiyyətli malla

dəyişdirilməsini və ya alış qiymətinin mütənasib surətdə

azaldılmasını tələb edə bilər. Göründüyü kimi, bu maddənin

tələbləri elə mallara şamil edilir ki, onların xassələri aşkar

edilmiş qüsurlarını aradan qaldırmağa imkan vermir. Maddənin

özündə belə malların adları çəkilsə də, nəzərə almaq lazımdır

ki, bu, qəti siyahı deyil.

AR MM-nin 624.4-cü maddəsi alıcı üçün alternativ

davranış imkanı müəyyən edir. Belə ki, həmin maddəyə əsasən

AR MM-nin 624.1 və 624.3-cü maddələrində göstərilmiş

tələbləri irəli sürmək əvəzinə alıcı pərakəndə alqı-satqı

müqaviləsinin icrasından imtina edə bilər və mal üçün ödədiyi

pul məbləğinin qaytarılmasını tələb edə bilər.

31. окт. 2019, Нет комментариев

Vətəndaşların Sosial təminat hüquq

Hüquqşünas: Əli İbrahimov

Sosial təminat hüququ Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 38-ci maddəsində əks olunmuşdur. Sosial təminat dövlətin sosial funksiyası ilə birbaşa bağlıdır. Bu hüquq onu ifadə edir ki, özünü saxlamaq qabiliyyətindən məhrum olmuş, yaxud başqalarına nisbətən cəmiyyətdə daha çox sosial müdafiəyə ehtiyacı olan şəxsin öz yaşayışını təmin etmək üçün dövlətdən müəyyən məbləğ əldə etmək haqqı vardır. Bu zaman fərdə əvəzsiz olaraq müəyyən məbləğdə pul vəsaiti və digər güzəştlər edilir.

Dövlət büdcəsinə yığılan və sosial məqsədlər üçün ayrılan pul sosial təminata xərclənir. Bu hüquq dövlətin iqtisadi inkişafından asılı olduğundan, hər dövlətdə fərqli xarakter daşıyır. Qanunda göstərilir ki, hər kəsin sosial təminat hüququ vardır, amma bununla belə, ilk növbədə, onun ailə üzvləri sözügedən şəxsə yardım etməlidir.

Sosial təminat vəsaitlərinin toplandığı qurum Dövlət Sosial Müdafiə Fondudur. O, aztəminatlı ailələrin sosial təminatlarla maliyyələşdirilməsi ilə məşğul olur. Dövlət sosial sığorta sistemi dünyanın bir çox ölkələrində mövcuddur. Sosial təminatlar pensiya, müavinət formasında müntəzəm olaraq qanunda göstərilmiş vaxtda ödənilməlidir. Aşağıda qeyd olunan hallar sosial təminat hüququnu müəyyən edir:

* Qanunla müəyyən edilmiş yaş həddinə çatdıqda ;

* Xəstəliyi olduqda ;

* əlilliyi olduqda ;

* ailə başçısını itirdikdə ;

* əmək qabiliyyətini itirdikdə ;

* işsiz olduqda.

Pensiyaya çıxmaq üçün yaş həddi kişilər üçün 63, qadınlar üçün 60 yaş həddində müəyyənləşdirilmişdir. Amma zərərli, ağır işlərlə məşğul olan şəxslər üçün pensiya yaşı 5-10 il azaldılır. Xəstəlik o zaman sosial təminat hüququnun istifadəsinə səbəb olur ki, şəxsin peşə fəaliyyətini uzun müddətə dayandırmaq zərurəti yaranır.

Ailə başçısının itirilməsi dövlət büdcəsinə gələn gəlirin azalmasına səbəb olduğundan, ailə başçısını itirən ailə sosial təminat almaq hüququ qazanır. Belə ki, ailənin yetkinlik yaşına çatmamış üzvlərinin hər birinə pensiyanın minimum məbləğindən az olmayaraq pensiya müəyyən olunur (müharibədə həlak olmuş vətəndaşın uşaqları, valideynləri, dul arvadı; vəfat etmiş şəxsin uşaqları və uşaqlara baxmağa görə ailə üzvlərindən biri).

Əlillik sağlamlığın, əmək qabiliyyətinin həmişəlik pozulmasıdır. Qanunvericiliklə müəyyən səbəblərdən əlil olmuş şəxslərə dövlət təqaüdünün təyin olunması və ödənilməsi qaydaları nəzərdə tutulur. Əlilliyə görə pensiyalar aşağıdakı hallarda müəyyən olunur:

*əmək zədəsi və ya peşə xəstəliyi olduqda;

* ümumi xəstəlik;

* hərbi xidmət vəzifələrini yerinə yetirərkən yaralanma, kantuziya, zədələnmə və ya xəstələnmə.

Əmək qabiliyyətinin itirilməsindən asılı olaraq əlillik 3 qrupa bölünür, əlillik qrupu xüsusi həkim-ekspert komissiyası tərəfindən müəyyən edilir. İşsizlik də sosial təminat sisteminə qoşulmaq üçün əsasdır. Burada sosial təminat hüququnun həyata keçirilməsi səbəbi şəxsin obyektiv səbəblərdən özünün iş qüvvəsini sərf etmək üçün iş tapa bilməməsidir. Bu zaman işsiz qalmış vətəndaşa dövlət öz maliyyə imkanları çərçivəsində işsizlik müavinəti ödəyir. Pensiyalar əmək və sosial pensiyalar olmaqla 2 qrupa bölünür. Əmək pensiyası müəyyən yaş həddinə çatmış və müəyyən iş stajı olan vətəndaşlara verilir. Sosial pensiyalar isə stajdan və işləməkdən asılı olmayaraq yuxarıda sadalanan hallarda ödənilir.

Pensiya təminatı "Vətəndaşların pensiya təminatı haqqında" qanunla tənzimlənir.

Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 38-ci maddəsinə əsasən hər kəs qanunla müəyyən olunmuş yaş həddinə çatdıqda, xəstəliyinə, əlilliyinə, ailə başçısının itirdiyinə, əmək qabiliyyətinin itirdiyinə, işsizliyə görə və qanunla nəzərdə tutulan digər hallarda sosial təminat hüququna malikdir.

İnsanların konstitusiya ilə müəyyən olunan sosial təminatının əsas hüquqlarından biri də sosial müavinət almaq hüququdur. Sosial müavinətlər qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada ayrı-ayrı kateqoriyalı şəxslərə sosial yardım göstərilməsi məqsədilə aylıq və ya birdəfəlik ödənilən pul vəsaitidir. 2006-cı ilə qədər respublikamızda sosial müavinətlərlə bağlı vahid normativ akt mövcud olmamış, bu məsələ müxtəlif qanunvericilik aktları ilə tənzimlənmişdir. 07. 02. 2006-cı il tarixdə "Sosial müavinətlər haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanunu qəbul olunduqdan sonra, sosial müavinətlərin təyin olunması və verilməsinin hüquqi əsasları, eləcə də, bu sahədə yaranan digər münasibətlər bu Qanunla tənzimlənməyə başlanmışdır.

Sosial müavinətlər təqdim olunma əsaslarından asılı olaraq iki qrupa, aylıq müavinətlərə və birdəfəlik müavinətlərə ayrılır. Aylıq müavinətlərə dövlət qulluqçularına ömürlük müavinət, yaşa görə müavinət, əlilliyə görə müavinət, sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək uşaqlara müavinət, ailə başçısını itirməyə görə müavinət, müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilmiş bəzi kateqoriya şəxslərə kommunal, nəqliyyat və digər xidmətlərə görə müavinət, üç yaşınadək uşağa qulluğa görə müavinət, müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilmiş bəzi kateqoriyalı şəxslərin 16 yaşadək (ümumtəhsil müəssisələrində əyani təhsil alanlar üçün 18 yaşadək) uşaqlarına müavinət, valideynlərini itirmiş və valideyn himayəsindən məhrum olmuş uşaqların qəyyumlarına (himayəçilərinə) müavinət, bir yaşınadək uşağı olan aztəminatlı ailələrə müavinət daxildir. Birdəfəlik müavinətlərə radiasiya qəzasının ləğvində iştirak etmiş və həmin qəza nəticəsində zərər çəkərək əlil olmuş şəxslərə hər il müalicə üçün müavinət, uşağın anadan olmasına görə müavinət, dəfn üçün müavinət daxildir. Dövlət qulluqçularına ömürlük müavinət, yaşa görə müavinət, əlilliyə görə müavinət, sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək uşaqlara müavinət, ailə başçısını itirməyə görə müavinət, müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilmiş bəzi kateqoriyalı şəxslərə kommunal, nəqliyyat və digər xidmətlərə görə müavinətlərdən bir neçəsinə hüququ olan şəxslərə yalnız bir növ müavinət təyin edilir. Bu müavinətlər istisna olmaqla, digər növ müavinətlərə hüququ olan şəxslərə həmin növ müavinətlərin hamısı təyin oluna bilər.

Sosial müavinətlərin məbləğinin müəyyənləşdirilməsi Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin səlahiyyətlərinə daxildir və məbləğin müəyyənləşdirilməsi fərmanlar ilə həyata keçirilir. Sosial müavinətlərin məbləğinə ildə bir dəfədən az olmamaq şərtilə indeksləşdirilməklə yenidən baxılır.

Sosial müavinətlərin təyin edilməsi müddəti onun hansı tarixdən və hansı müddətə təyin edilməsi əhatə edir. Müavinət almaq hüququ yaranan hər bir şəxsin istənilən vaxt müavinət təyinatı üçün müraciət etmək hüququ vardır. Müavinətlər əvvəlki tarixə ən çoxu üç il müddətinə təyin edilə bilər, lakin bu müddət "Sosial müavinətlər haqqında" Qanunun qüvvəyə mindiyi tarixdən, 01. 01. 2006-cı ildən əvvəlki dövrü əhatə edə bilməz. Dövlət qulluqçularına ömürlük və yaşa görə müavinətlər ömürlük, əliliyə görə müavinət əlillik müddətinə görə, sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək uşaqlara müavinət 18 yaşınadək uşaqların müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilmiş sağlamlıq imkanlarının məhdudluğu müddətinə, ailə başçısını itirməyə görə müavinət, vəfat etmiş şəxsin uşaqlarına 18 yaşına çatanadək (əyani təhsil alanlara təhsilini bitirənədək, lakin 23 yaşdan çox olmamaq şərtilə), vəfat etmiş şəxsin 18 yaşına çatanadək sağlamlıq imkanlarının məhdudluğu müəyyən olunmuş 18 yaşından yuxarı əlil uşaqlarına əlillik müddətinə, vəfat etmiş şəxsin 8 yaşınadək uşaqlarına baxan və yaşından, əmək qabiliyyətindən asılı olmayaraq işləməyən valideynlərindən, qardaş, bacı, baba və nənələrdən birinə uşağın 8 yaşınadək, müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilmiş bəzi kateqoriyalı şəxslərə kommunal, nəqliyyat və digər xidmətlərə görə müavinət, onu almaq hüququ olan şəxs bu hüququ itirənədək, üç yaşına görə müavinət, müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilən şəxs, qismən ödənişli sosial məzuniyyətə çıxdığı gündən məzuniyyət müddətinə, bəzi kateqoriyalı şəxslərin 16 yaşınadək (ümumtəhsil məktəblərində əyani təhsil alanlar üçün 18 yaşınadək) uşaqlarına müavinət uşağın 16 yaşı tamam olan ayın sonunadək, ümumtəhsil məktəblərində əyani təhsil alanlara 18 yaşı tamam olan ayın sonunadək (təhsil müddətindən çox olmamaq şərtilə), valideynlərini itirmiş və valideyn himayəsindən məhrum olmuş uşaqların qəyyumlarına (himayəçilərinə) müavinət qəyyumluq (himayəçilik) müəyyən edildiyi müddətə, bir yaşınadək uşağı olan aztəminatlı ailərə müavinət, uşağın bir yaşı tamam olan ayın sonunadək, radiasiya qəzası nəticəsində əziyyət çəkmiş şəxslərə hər il müalicə üçün müavinət müraciət edilən aydan sonrakı ayın 1-dək ildə bir dəfə ödənilməklə əlillik və ya sağlamlıq imkanlarının məhdudluğu müddətinə təyin edilir. Uşağın anadan olmasına görə və dəfn üçün birdəfəlik müavinətlər müraciətetmə müddətindən asılı olmayaraq təyin edilir.

İşsizlik müavinəti passiv tədbir növüdür, vətəndaşlara müəyyən bir vaxt ərzində aktiv iş axtarmaq üçün imkan vermək və onlara bu müddətdə maddi köməklik göstərmək məqsədilə təyin edilir.

Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının 35-ci və 38-ci maddələrinə əsasən hər kəs işsizliyə görə sosial təminat hüququna malikdir və işsizlərin dövlətdən sosial təminat almaq hüququ vardır. Vətəndaşlara işsiz statusu verilməsi və işsizlik müavinətinin təyin edilməsi "Məşğulluq haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə tənzimlənir. Ünvanlı dövlət sosial yardımı yoxsulluğun mənfi nəticələrinin yüngülləşdirilməsi, aztəminatlı təbəqənin sosial rifah halının yüksəldilməsi və onların sosial müdafiəsinin təminatı üçün nəzərdə tutulur və aztəminatlı ailələrə dövlət tərəfindən göstərilən pul yardımıdır.

30. окт. 2019, Нет комментариев

Yol qəzası günümüzün ən aktual problemlərindəndir.

Hüquqşünas: Əli İbrahimov

Günahsız insanlar hər gün qurbanı olduğu üçün ona “Yol terroru” da deyirlər. Yol qəzaları ilə bağlı statistik məlumatlar artıq gündəmin daimi xəbərləri sırasında öncüllərdən sayılır desək, yanılmarıq.

Yol qəzalarında hər gün insan ölümləri baş verir. Aktuallığını saxlayan problemin qarşısının alınması üçün hansı mübarizə üsulları seçilməlidir? Hansı daha effektiv metodlarla tədbirlər görülməlidir ki, yol qəzalarının qarşısının alınması tam mümkün olmasa da, bu hadisələrin kəmiyyətinin azalmasına yardımçı olsun?

“Bu problemə qarşı mübarizə aparmaq üçün bir neçə istiqamətdə tədbirlər görülməlidir. Yol qəzalarının baş verməsində müxtəlif səbəblər var. Bu məsələdə əsasən yol hərəkəti, onun təşkili, sürücü hazırlığı, hərəkət iştirakçılarının hazırlıq səviyyəsini qeyd etməliyik. Bu problemlər yol qəzalarının baş verməsində əsas səbəblərdəndir. Yol qəzaları ilə bağlı effektiv metodlarla mübarizə aparılmalıdırsa, bu amillər nəzərə alınmalıdır.

Amma insan amili də unudulmamalıdır. Yol hərəkəti iştirakçılarımız hazırlıq, təhlükəsizlik baxımından çox zəifdirlər. İstər piyada, istərsə də sürücü qismində. Bəziləri elə zənn edir ki, yol hərəkəti qaydaları cərimə yazmaq üçün tətbiq olunub. Bu qaydalar əslində, sağlam və normal yaşamaq, təhlükəsizlik üçündür. Əksər sürücülər bunu dərk etmir və ona görə də qəzalar baş verir. Sürücü və ya piyadalar yol hərəkəti qaydalarını pozurlar. Bu isə ağır nəticələrə səbəb olur".

27. окт. 2019, Нет комментариев

DƏLƏDUZLUQ NƏDİR?

Son illərdə ölkədə dələduzluq cinayətlərinin törədilməsi hallarında artım müşahidə olunur. Hazırda ibtidai araşdırma (təhqiqat və istintaq) orqanları və məhkəmələrin icraatında olan işlərin böyük əksəriyyəti dələduzluq cinayəti ilə bağlıdır.

Bununla yanaşı, dələduzluqla bağlı bir çox şikayətlərə ibtidai araşdırma mərhələsində şəxsin və ya şəxslərin əməlində dələduzluq cinayətinin tərkibi olmadığı qənaətinə gəlinir, hesab edilir ki, tərəflər arasında mülki münasibətlərdən, öhdəliyin icra edilməməsindən irəli gələn mülki mübahisə vardır və şikayətçilərə hüquqlarının mülki mühakimə qaydasında müdafiə etmələri tövsiyyə olunur.

Belə vəziyyətdə sual yaranır: bu kimi hallarda cinayət məsuliyyəti ilə mülki məsuliyyət arasındakı sərhəd haradadır?

Dələduzluqla mülki öhdəlik arasında sərhəd

Bu sərhədi müəyyən etmək üçün ilk növbədə dələduzluq cinayətinin əlamətlərinə və öhdəliyin hüquqi əsaslarına diqqət yetirilməlidir.

Dələduzluq cinayətinin əlamətləri

Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsinin (CM) 178.1-ci maddəsinə əsasən, dələduzluq etibardan sui-istifadə etmə və ya aldatma yolu ilə özgənin əmlakını ələ keçirmə və ya əmlak hüquqlarını əldə etmə əməlidir.

Maddədən göründüyü kimi, dələduzluq cinayəti iki üsulla (yolla) həyata keçirilə bilər: etibardan sui-istifadə etmə və ya aldatma yolu ilə.

“Dələduzluq cinayətlərinə dair işlər üzrə məhkəmə təcrübəsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsi Plenumunun 11 iyun 2015-ci il tarixli 7 saylı Qərarına (Plenumun Qərarına) əsasən, etibardan sui-istifadə etmə dedikdə, əmlakı ələ keçirmək və ya əmlaka olan hüququ əldə etmək məqsədi güdən şəxs tərəfindən əmlakın mülkiyyətçisi, bu əmlaka sahiblik edən və ya sərəncam vermək hüququ olan şəxslə yaranmış etibarlı münasibətlərdən istifadə olunması başa düşülür. Etibardan sui-istifadə etmə, həmçinin, təqsirkar şəxsin qulluq səlahiyyətlərinin həyata keçirilməsi, zərər çəkmiş şəxslə yaxın şəxsi və ya qohumluq münasibətlərinin olması ilə də əlaqədar ola bilər.

Digər üsul olan aldatma – özgə əmlakını (əmlak hüququnu) ələ keçirmək niyyətində olan şəxs tərəfindən bilə-bilə yalan, həqiqətə uyğun olmayan məlumatların verilməsi və ya həqiqi məlumatların gizlədilməsi (belə məlumatlar kimi, hüquqi faktlar, əmlakın dəyərinə və keyfiyyətinə, təqsirkarın şəxsiyyətinə, onun səlahiyyətlərinə və niyyətinə dair məlumatlar çıxış edə bilər), yaxud da əmlakın ələ keçirilməsinə yönəlmiş qəsdən törədilən başqa hərəkətlərin edilməsidir.

Dələduzluğun törədilməsi zamanı təqsirkarın bütün hərəkətləri onun həmin əmlakın (pul və digər əşyalar) ələ keçirilməsinə yönəlmiş niyyətinin həyata keçirilməsində ifadə olunur.

Dələduzluğun törədilməsi zamanı zərərçəkmiş şəxs əmlakını aldadılma və ya etibarından sui-istifadə edilmə nəticəsində özü könüllü olaraq təqsirkara verir.

Bu əməl üzrə cinayət tərkibi yaranması üçün ələ keçirilən əmlakın və ya əldə edilən əmlak hüquqlarının dəyəri 500 manatdan çox olmalıdır (CM-ya edilmiş yeni dəyişikliklərə əsasən

Öhdəlik münasibətlərinin hüquqi əsasları

Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinin (MM) 385.1-ci maddəsinə müvafiq olaraq, öhdəliyə əsasən bir şəxs (borclu) başqa şəxsin (kreditorun) xeyrinə müəyyən hərəkəti etməlidir, məsələn, pul ödəməli, əmlak verməli, iş görməli, xidmətlər göstərməli və i.a. və ya müəyyən hərəkətdən çəkinməlidir, kreditorun isə borcludan vəzifəsinin icrasını tələb etmək hüququ vardır.

Öhdəliklər əsasən müqavilələrdən yaranır (maddə 386.1).

Mülki Məcəllənin 442-ci maddəsinə əsasən isə öhdəliyin icra edilməməsi dedikdə onun pozulması və ya lazımınca icra edilməməsi (vaxtında icra edilməməsi, mallarda, işlərdə və xidmətlərdə qüsurlarla və ya öhdəliyin məzmunu ilə müəyyənləşdirilmiş digər şərtləri pozmaqla icra edilməsi) başa düşülür.

Dələduzluqla mülki məsuliyyət arasında sərhədin əsas kriteriyası – əvvəlcədən yaranan niyyət

Plenumun qərarına əsasən, törədilmiş əməl o halda CM-nin 178-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş dələduzluq, yəni etibardan sui-istifadə və ya aldatma yolu ilə özgə əmlakını ələ keçirmə və ya əmlak hüquqlarını əldə etmə hesab edilir ki, şəxsin niyyəti əmlakı ələ keçirərkən və ya əmlak hüquqları əldə edərkən hər hansı öhdəliyin yerinə yetirilməsinə deyil, özgənin əmlakının əvəzsiz və qanunsuz olaraq öz mülkiyyətinə keçirilməsinə, yaxud da əmlak hüquqlarının əldə edilməsinə yönəlmiş olsun.

Şəxs əmlakı əldə edərək onların verilməsinin şərtləri ilə bağlı öhdəlikləri yerinə yetirmək niyyətində olmadıqda və nəticədə zərər çəkmiş şəxsə maddi zərər vurduqda, onun əməli o halda dələduzluq kimi qiymətləndirilir ki, təqsirkarın özgə əmlakının talanmasına və ya əmlaka olan hüquqa yiyələnməsinə yönəlmiş niyyəti həmin əmlakı və ya əmlaka olan hüququ əldə edənədək yaranmış olsun.

Həmin anda belə bir niyyət yoxdursa, burada cinayət məsuliyyəti deyil, öhdəliyi icra etməməyə görə mülki məsuliyyət yaranır.

Dələduzluq niyyətinin olmasına hansı hallar dəlalət edir?

Plenumun qərarına əsasən, şəxsin əmlakın ona verilməsi ilə bağlı öhdəlikləri yerinə yetirmək üçün əvvəlcədən real maliyyə imkanlarının, yaxud əmlakın idarə edilməsi üçün onun icazəsinin olmaması, əmlakı (əmlaka olan hüququ) əldə edərkən saxta sənədlərdən istifadə etməsi, başqa şəxslərə və ya kredit təşkilatlarına borcunun və ya girovda əmlakının olması haqda məlumatları gizlətməsi, əqdin bağlanması zamanı tərəflərdən biri kimi çıxış edən yalançı müəssisələr yaratması onun özgə əmlakının talanmasına yönəlmiş niyyətinin olmasına dəlalət edən hallar kimi çıxış edə bilər. Lakin bu halların da mövcud olması birmənalı olaraq şəxsin dələduzluq cinayətini törətməsi barədə nəticəyə gəlmək üçün əsas vermir və hər bir konkret işin hallarına əsaslanaraq təqsirkarın üzərinə götürdüyü öhdəlilkləri yerinə yetirmək niyyətində olmaması müəyyən edilməlidir.

Əmlakın qaytarılmaması nə vaxt dələduzluq cinayəti sayılmır?

Əmlakın qaytarılmaması obyektiv hallarla, yəni müflisləşmə və ya uğursuz kommersiya fəaliyyəti nəticəsində, borclunun əmlakının oğurlanması və bu kimi sair hallarla əlaqədar olmuşdursa, burada cinayət tərkibi yaranmır, kreditor və borclunun qarşılıqlı münasibətləri isə mülki qanunvericilik əsasında tənzimlənməlidir.

Mülki münasibətlərdən irəli gələn (məsələn, qanuna müvafiq olaraq bağlanmış borc, kredit, icarə və sair müqavilələr üzrə) öhdəliklərin yerinə yetirilməməsi yalnız o halda dələduzluq kimi qiymətləndirilə bilər ki, şəxsin həmin müqavilələri bağlamazdan əvvəl özgənin əmlakını və ya əmlaka olan hüququnu əvəzsiz olaraq ələ keçirmək niyyətində olması müəyyən edilmiş olsun. Qalan hallarda belə öhdəliklərin yerinə yetirilməməsi məsələsinə mülki mühakimə icraatı qaydasında baxıla bilər.

Geniş yayılmış dələduzluq halları

Təcrübədə bir sıra dələduzluq hallarına rast gəlinir, o cümlədən:

- Zərərçəkmiş şəxsdən borc (və ya kredit müəssisələrindən kredit) alaraq bunları qaytarmaq məqsədi güdmədiyi, hər hansı işin görülməsi, xidmətlərin göstərilməsi öhdəliyini üzərinə götürüb bunun üçün əvvəlcədən avans kimi müəyyən məbləğdə pul alaraq həmin işi görmədiyi (xidməti göstərmədiyi) və görmək (xidmət göstərmək) niyyətində olmadığı hallar.

- Hər hansı hüquq verən saxta sənədlərdən istifadə edilməklə və ya hüquq verən sənəd olmadan etibardan sui-istifadə etmə və ya aldatma yolu ilə mənzillərin, torpaq sahələrinin, nəqliyyat vasitələrinin və digər əmlakların satılması və maddi vəsaitlərin ələ keçirilməsi halları.

- Əqdin (müqavilənin) predmeti olan saxta əşyaların və ya saxta sənədlərin təqdim edilməsi, onların əldə edilməsi, malların alınması zamanı aldadıcı üsullardan istifadə edilməsi və ya hesablaşma görüntüsünün yaradılması halları.

- Şəxsin bank və ya digər kredit təşkilatı ilə qanunvericiliyə uyğun olaraq bağlanmış müqaviləyə əsasən depozit hesabında saxlanılan, yaxud da borc müqaviləsinə əsasən başqa şəxsə verdiyi pul vəsaitini bankdan, kredit təşkilatından və ya borc alandan dələduzluq yolu ilə ələ keçirmə halları.

- Şəxsin başqasının adına rəsmiləşdirilmiş borc və ya kredit müqaviləsi əsasında alınmış pul vəsaitini etibardan sui-istifadə etmə və ya aldatma yolu ilə ələ keçirdiyi halları.

- Saxta lotereya bileti əsasında uduş (pul, əmlak) əldə etmə halları.

- Sahibkarlıq fəaliyyətini həyata keçirmək niyyətində olmayan şəxs tərəfindən yalnız özgə əmlakını və ya əmlaka olan hüququ ələ keçirmək məqsədilə bank və digər kommersiya təşkilatını yaratma halları.

- Özgənin adına olan sənədlər (məsələn bankın əmanət kitabçası, təqaüdçü vəsiqəsi, adlı qiymətli kağızlar və s.) əsasında qanunsuz olaraq pensiyaların, müavinətlərin, banklara yerləşdirilmiş vəsaitlərin ələ keçirilməsi halları (o halda ki, təqsirkar bu zaman kredit təşkilatının əməkdaşını özünün həmin sənədlərin sahibi olmasına inandırmış olsun).

- Hər hansı sosial ödənişlər və ya müavinətlər almaq hüququna malik olmayan şəxsin belə hüququnun olması haqqında müvafiq orqanlara yalan məlumatlar verərək həmin məlumatlar əsasında ödənişləri və ya müavinətləri alması halları.

- Şəxsin saxta ödəniş tapşırığı ilə banka və ya digər kredit təşkilatına müraciət edərək və ya həmin bankla (kredit təşkilatı ilə) şərtlərini yerinə yetirmək niyyətində olmadığı kredit müqaviləsi bağlayaraq müəyyən məbləğdə pul vəsaitlərini nəğd şəkildə əldə etməsi, yaxud da həmin pul vəsaitlərinin özünün və ya başqa şəxslərin bank hesabına köçürülməsi halları.

- Təqsirkar tərəfindən özbaşına özünü vəzifəli şəxs kimi təqdim edərək və ya vəzifəli şəxsin səlahiyyətlərinin mənimsənilməsi ilə əlaqədar dələduzluq cinayətini törətməsi halları.

- Kirayə və ya icarə müqaviləsi üzrə götürülmüş əmlakın qaytarılmaması halları (o halda ki, təqsirləndirilən şəxs əvvəlcədən aldatma və ya etibardan sui-istifadə etmə yolu ilə həmin əmlakı əvəzsiz olaraq öz mülkiyyətinə keçirmək niyyətində olsun).

- Zərər çəkmiş şəxsə məxsus olan və dəyərinə görə daha qiymətli əmlakın bundan ucuz əmlakla əvəz edilməsi yolu ilə dələduzluğun törədilməsi halları və s.

Dələduzların qurbanına çevrilməmək üçün pul və əmlaklarınızla bağlı sövdələşmələr zamanı diqqətli olmağınız və peşəkar hüquqşünaslarla məsləhətləşməyiniz tövsiyyə olunur.

26. окт. 2019, Нет комментариев

Azərbaycan dövləti hər zaman öz vətəndaşının qayğısına qalır.

Hüquqşünas: Əli İbrahimov

“Prezident İlham Əliyev daim ölkəmizdə humanizm və mərhəmət prinsiplərinin əsas götürülməsi istiqamətində müxtəlif qərarlar qəbul edib. Çünki dövlətimizin başçısının fəaliyyəti ədalətə, humanizm və mərhəmət prinsiplərinə söykənir. Prezident İlham Əliyev ilk dəfə dövlət başçısı seçildiyi zaman andiçmə mərasimində demişdi ki, mən Azərbaycan Respublikasının hər bir vətəndaşının Prezidenti olacağam. Dövlətimizin başçısının 2003-cü ildən bu günə qədər qəbul etdiyi hər bir qərarda, imzaladığı sənədlərdə Azərbaycan Prezidentinin siyasi iradəsinin şahidi oluruq. İlin əvvəlindən sosial sahədə mühüm fərman və sərəncamların, eləcə də bu gün 431 nəfərin əfv edilməsi ilə bağlı Sərəncamın imzalanması dövlətimizin başçısının öz fəaliyyətində ədalət, humanizm və mərhəmət prinsiplərinə əsaslandığını göstərir”.

Prezident İlham Əliyevin indiyədək imzaladığı 34-cü, ümumiyyətlə isə Azərbaycanda sayca 65-ci əfv sərəncamıdır. Ölkəmizdə indiyədək imzalanan əfv sərəncamları ümumilikdə 8 minə yaxın şəxsi əhatə edib. Onların mütləq əksəriyyəti azadlıqdan məhrumetmə cəzasının çəkilməmiş hissəsindən azad olunublar. Ötən il Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi münasibətilə imzalanan əfv Sərəncamı 634 nəfərə şamil edildi. Bu il əfv edilən 431 nəfərdən 399-u azadlıqdan məhrumetmə cəzasının çəkilməmiş hissəsindən azad olunub. Eyni zamanda, ömürlük azadlıqdan məhrumetmə cəzasına məhkum edilmiş üç nəfərin cəzası müddətli azadlıqdan məhrumetmə cəzası ilə əvəzlənib. Bu Sərəncam ümumilikdə yüzlərlə ailəyə, minlərlə insana sevinc bəxş etdi. “Sərəncamla bağlı ən mühüm məsələlərdən biri də ondan ibarətdir ki, hüquq-müdafiə təşkilatlarının müraciətləri əsasında 52 nəfər əfv olunub. Bu, olduqca böyük göstəricidir. Bu, həm də dövlətimizin başçısının Azərbaycan Respublikasının bütün vətəndaşlarına humanizm və mərhəmət prinsipləri əsasında yaxınlaşmasının göstəricisidir. Digər bir məsələ ondan ibarətdir ki, bütövlükdə əfv sərəncamları Cinayət Məcəlləsinin bu və digər maddələrinin demək olar hamısını əhatə edib. Təbii ki, burada vacib məqam məhkumun şəxsiyyəti, onun davranışları, ümumi vəziyyəti, zərərçəkmişin mövqeyi, ailə vəziyyəti, səhhəti və s. amillər nəzərə alınaraq, obyektiv qərarların qəbul olunmasıdır. Bütün müraciətlər əfv komissiyasında diqqətlə və obyektiv qaydada araşdırılıb. Siyahıda azad edilmiş şəxslərə baxdıqda cəmiyyətin müxtəlif təbəqələrinə aid şəxslərin olduğunu görə bilərik. Bu da humanizmin, mərhəmətin təzahürüdür. Bu, onu göstərir ki, Azərbaycan dövləti hər zaman öz vətəndaşının qayğısına qalır”, Sərəncamın əfv edilmiş şəxslərə yeni şans verdiyini vurğulayan ekspert ümid etdiyini bildirib ki, əfv olunan şəxslər bu şansdan istifadə edərək dövlətimizin başçısının onlara göstərdiyi bu lütfü dəyərləndirəcəklər.

25. окт. 2019, Нет комментариев

BU HALDA MƏSULİYYƏTDƏN AZAD OLUNURSUZ

Hüquqşünas: Əli İbrahimov

Statistikaya əsasən, Azərbaycanda piyadaların avtomobillə vurulması halları ümumi yol-nəqliyyat hadisələrinin 67%-ni təşkil edir. Nəticədə hadisəni törətmiş sürücü məsuliyyətə cəlb edilir. Baş verən hadisə ilə bağlı sürücü hansı hansı hallarda məsuliyyətdən azad oluna bilər? Belə ki, nəqliyyat hadisələrinin hər birinə Cinayət Məcəlləsi, Yol-hərəkəti qaydalarına uyğun qiymət verilməlidir: “Gündüz vaxtı yerüstü piyada keçidindən keçən, yaxud işıqforun avtomobil üçün yanan qırmızı işığında yolu keçən piyadanın vurulması hadisəsində sürücünün günahını müzakirə etməyin heç bir ehtiyacı yoxdur. Günah ortadadır. Bəzən piyada keçidinin olmadığı bir yerdə piyada özünü avtomobilin qarşısına atır. Belə halda sürücünün heç bir günahı yoxdur. Hər bir hadisəyə fərdi qiymət verilməlidir”.

Vətəndaşlar arasında belə bir fikir var ki, Şikayət geri götürülərsə, sürücü məsuliyyətdən yayına bilərmi? - belə bir şey yoxdur: “Yol-nəqliyyat hadisəsi baş veribsə, həmin hadisəyə hüquqi qiymət verilməlidir. Bu, hadisədən zərər çəkmiş piyadanın aldığı xəsarətin nəticəsinə baxır. Məsələn, piyada yol-nəqliyyat hadisəsində ölür. Sürücünün günahı sübut olunur. Orada şikayətin geri çəkilməsinin heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Həmin sürücü mütləq məsuliyyətə cəlb olunmalıdır. Sadəcə olaraq, ölən piyadanın yaxınları sürücünü bağışlayırsa, bu zaman cəza yüngülləşdirilə bilər. Məsuliyyətin yüngülləşdirilməsi o deməkdir ki, 3 ildən 6 ilə qədər olan cəza ilə bağlı sürücüyə 4 il cəza verilir, 6 il yox. Barışmaq buna gətirib çıxara bilər.

İkinci məsələ, yol-nəqliyyat hadisəsində sürücü günahkardır, piyadanın sağlamlığına ağır zərər dəyib. Belə halda, zərəçəkmiş şəxs təqsirli sürücü ilə barışarsa, ərizə yazmalıdır. Ərizədə bildirilir ki, vurulmuş zərər ödənilib, heç bir tələbim yoxdur və barışmışıq. Belə halda sürücü məsuliyyətdən azad olunur. Amma bu şərtlərlə – hadisəni sərxoş vəziyyətdə törətməsin, hadisə yerindən qaçmasın, bir də sürücülük hüququ olan adam olsun. Qeyd olunan 3 şərt varsa, sürücü cinayət məsuliyyətindən azad olunur.

Üçüncü bir məsələ, sürücü təqsirlidir, lakin piyadanın sağlamlığına dəyən zərər yüngüldür. Bu halda sürücü ilə piyadanın barışmağının heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Həmin sürücü cinayət yox, inzibati məsuliyyətə cəlb olunur və iş məhkəməyə göndərilir. Orada sürücüyə 200 manat cərimə tədbiq oluna, yaxud sürücülük hüququ 1 ilə qədər məhdudlaşdırıla bilər.

Sonda bildirək ki, qeyd olunan şərtlər sürücü təqsirli olduğu halda baş verir. Hadisədə sürücünün təqsiri yoxdursa, zərərçəkmiş şəxsin, ölən piyadanın yaxınlarının şikayəti heç bir əhəmiyyət daşımır”.

TURİSTLƏRİN HÜQUQLARI

25. окт. 2019, Нет комментариев

Turistlərin hüquqları

Turizm xidmətlərinin göstərilməsi barədə müqavilədə təşkilatçı səfəri necə təşkil edəcəyini, hansı ərazilərə səfərin təşkil olunacağını və turistin başlanğıc yerinə qaytarılacağını göstərə bilər. Həmçinin turizm xidmətlərinin göstərilməsi yalnız turistin daşınmasından ibarət olmamalıdır. Belə ki turizm xidməti göstərən təşkilat daşıma xidmətlərindən əlavə? qidalanma, mehmanxanada yerləşdirmə və səfər çərçivəsində turistin mədəni tədbirlərdə iştirakını da təmin etməlidir.

Turist səfərlərinin təşkilatçısı səfərin keyfiyyətinə qarantiya verməli və buna görə məsuliyyət daşıyır. Belə ki, təşkilatçı müqavilədə nəzərdə tutulmuş şərtlərə uyğun gələn şəraiti yaratmalıdır. Əks halda, dəymiş ziyana görə öz əmlakı ilə turist qarşısında məsuliyyət daşıyır. Belə ki, səyahət müddətində qüsurlar meydana çıxarsa, turist xidmətin təşkilatçısına məlumat verməlidir. Əgər təşkilatçı bu qüsurları dərhal aradan qaldırmazsa, turist xidmətin dəyərinin ağılabatan məbləğdə aşağı salınmasını tələb etmək, və ya meydana çıxmış qüsurlar müqavilə şərtlərində göstərilmiş şəraitə açıq-aşkar uyğun deyilsə və turistin verdiyi vaxt müddətində təşkilatçı qüsuru aradan qaldıra bilməmişsə, yaxud bundan imtina etmişsə, müqavilənin ləğv edilməsini tələb etmək hüququ var. Həmçinin ödənilmiş məbləğin geri qaytarılmasını, dəymiş maddi və mənəvi ziyanın ödənilməsini də tələb edə bilər.

Turizm xidmətinin göstərilməsi ilə bağlı müqavilədən səfər başlayanadək turist imtina edə bilər. Bu zaman turist xidmətinin təşkilatçısı həmin səfərin təşkili üçün çəkilmiş xərclərin əvəzi olaraq ağılabatan kompensasiya tələb edə bilər.

23. окт. 2019, Нет комментариев

Korrupsiya cinayətləri Azərbaycana ildə nə qədər ziyan vurur...

Vətəndaşların müəyyən hissəsi rüşvət verməkdə, təklif etməkdə və vasitəçilikdə maraqlı olur, korrupsiya cinayətlərinin iştirakçılarına cevrilirlər.

Korrupsiya və rüşvətxorluq müasir cəmiyyətin çox ciddi problemlərindəndir. Bütün dünyada körrupsiya və rüşvətxorluqla aparılan mübarizənin sərtliyinə baxmayaraq coğrafiyası genişlənməkdə davam edir. Lakin aşkar olunan korrupsiya rəqəmləri həqiqəti əks etdirmir.

Azərbaycan dövləti korrupsiya ilə bağlı məlumat verən şəxslərin müdafiəsini təmin edir. Ölkə prezidenti dəfələrlə bu barədə dövlət orqanalarının məmurlarına xəbərdarlıq, vətəndaşlara isə bu mübarizədə fəal olamalarını tövsiyə etmişdir. Deməli, vətəndaşlar çəkinmədən korrupsionerlər barədə şikayət edə bilərlər. Dünya təcrübəsindən belə qənaətə gəlmək olar ki, korrupsioner vəzifəli şəxslərin sayı və dairəsi çoxaldıqca, bu qəbildən olan faktların aşkar olunması məsələsi də çətinləşir. Bu baxımdan vətəndaşlar əldə etdikləri məlumatların ötürülməsində prinsipal və maraqlı olmalıdırlar.

Bir neçə ildir ki, Azərbaycanda korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə tədbirlər əhəmiyyətli səviyyədə həyata keçirilmiş, korrupsiyaya şərait yaradan halların aradan qaldırılması səmtində çox iş görülmüşdür. Ölkədə korrupsiyaya qarşı mübarizə tədbirləri iqdisadi sahədə aparılan islahatları tamamlamış, dayanıqlı iqdisadi inkişaf üçün yeni imkanlar yaradılmışdır. Korrupsiyaya qarşı mübarizə və bu problemin aradan qaldırılması dövlət siyasətinin prioritet istiqaməti kimi antikorrupsiya islahatlarının innovativ xarakter daşıması ilə yadda qalır. İqdisadiyyatın keyfiyətcə yeni mərhələsinin formalaşması və hayata keçirilən islahatların davamlılığını təmin etmək məqsədi ilə Prezidentin Fərmanı ilə iqdisadiyyatın əsas sektorları üzrə 12 strateji yol xəritəsi təsdiq edilmişdir. Qeyd edilən geniş miqyaslı islahatlar ölkə üçün yeni perspektivlər və imkanlar yaradır. Korrüpsiyaya qarşı mübarizə üzrə Komissiya tərəfindən “Açıq hökumətin təşviqi və korrupsiyaya qarşı mübarizəyə dair Milli Fəaliyyət Planları”nın yekun qiymətləndirilməsi korrupsiya ilə əlaqədar hüquqpozmalarla bağlı məlumat verən şəxslərin dövlət tərəfindən müdafiəsi müfaviq qanunvericilik aktları ilə təmin edilmişdir.

Vətəndaş cəmiyyəti inistitutları tərəfindən həyata keçirilən monitorinqlərin nəticəsində məlum olur ki, Azərbaycanda korrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsindəki tədbirlər səmərə verməkdə davam edir.

Bu sahədə olan müsbət dinamika beynəlxalq anti-korrupsiya reytinqlərində də öz əksini tapmışdır. Belə ki, “Beynəlxalq Şəffaflıq” təşkilatı tərəfindən hazırlanan sonuncu “Korrupsiya Qavrama İndeksi”ndə Azərbaycanın mövqeyi ötən illə müqayisədə 7 pillə irəliləmiş, “beynəlxalq Şəffaflıq” təşkilatının digər ənənəvi hesabatında “2019-cu il Qlobal Korrupsiya Barometri” üzrə ölkəmiz korrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsində ciddi irəliləyişə nail olmuş, korrupsiyanın səviyyəsinin azalması göstərilmişdir.

Azərbaycan respublikası Baş prokurorunun yanında Korrupsiyaya Qarşı Mübarizə Baş İdarəsinin 2019-cu ilin 9 aylıq hesabatında qeyd olunan 11 əməliyyat tədbiri nəticəsində 10 nəfər korrupsioner cinayət başında yaxalanmışdır. Baş idarənin əməliyyat heyəti tərəfindən faktlar üzrə 39 cinayət işi başlanılmış, keçirillmiş əməliyyat-axtarış tədbirləri nəticəsində korrupsiya cinayətləri ilə bağlı axtarışda olan 24 şəxs tutulmuşdur. Hesabat dövründə 480 cinayət işi üzrə 313 vəzifəli şəxs barədə 201 cinayət işinin istintaqı tamamlanaraq baxılması üçün aidiyyəti məhkəmələrə göndərilmişdir. Cinayət işləri üzrə vurulmuş 402 milyon 629 manat məbləğində olan ziyanın 218 milyon 249 manat və ya 55,6%-nin ödənilməsi təmin edilmiş, 78 milyon 283 manat məbləğində əmlak üzərinə həbs qoyulmuşdur. Istintaqı aparılmış cinayət işləri üzrə 220 –dən çox vəzifəli şəxslər cinayət məsuliyyətinə cəlb olunmuşlar. Onlardan 110 vəzifəli şəxs qulluq mövqeyindən sui-istifadə dələduzluq etmiş, 34 nəfər vəzifə səlahiyyətlərini aşmış, 10 nəfər rüşvət almağa görə təqsirlənmiş, 14 nəfər rüşvət verməyə görə məsuliyyətə cəlb olunmuşlar. Göründüyü kimi vətəndaşların rüşvət verməyə meyli hələ də az deyil. Bu çox ciddi faktordur və korrupsiyanı doğuran səbəblərdəndir. Vətəndaşlardan gələn rüşvət təklifi bu sahə ilə mübarizədə vətəndaş təşəbbüslərinə ciddi ziyan vurur. Korrupsiya hallarına qarşı çıxmaq əvəzinə vətəndaşlar bu cinayətin iştirakçılarına cevrilməsi dövlətin cinayətkarlıqla mübarizə siyasətinə zərər vurur.

Azərbaycan Respublikasının Baş prokurorun yanında yaradılan Korrupsiyaya Qarşı Mübarizə Baş İdarəsinin fəaliyyətə başladığı gündən bu günə qədər 2500-dən çox cinayət işi, aidiyyəti üzrə məhkəmələrə göndərilmişdir. İcraatda olan Cinayət işləri sırasında 70 faktdan çox rüşvətxorluq; vəzifəsindən sui-istifadə halları üzrə 150-dən çox; qulluq mövqeyindən istifadə etmək və qarətlə müşayət edilən 500-dən çox cinayət iş materialları olmuşdur.

Bu cinayətlər nəticəsində dövlətə 200 milyon AZN-dən çox ziyan dəymiş, 122 mln manatın büdcəyə keçirilməsi təmin edilmişdir. Təbii ki, rəqəmlər düşünməyə və cəzanın sərtləşdirilməsinə əsas verir.

Ümumiyyətlə korrupsiya faktları barədə məlumat verən vətəndaşların dövlət tərəfindən müdafiəsi belə cinayətlərin qarşısını almağa kömək edə bilərmi? – Sualı da az səslənir. Düşünürəm ki, böyük təsiri ola bilər. Vətəndaşlar bu növ cinayətkarlıqla, onun mütəşəkkil növləri ilə mübarizədə dövlət orqanlarına dəstək verməlidirlər. Bu, onların vətəndaşlıq borcudur. Dövlət başcısı bu istiqamətdə ötkəm və prinsipialdır. Belə mövqe hər bir vəzifəli şəxsə ciddi mesaj verir. Zənnimcə vətəndaşlar tərəfindən vəzifəli şəxslərin ələ alınmasına çalışmasının özü korrupsiyaya şərait yaratmaqdır. Rüşvət tələb olunsa da verilməsə və hüquqlarının müdafiəsinə çalışsalar korrupsiya dəhlizini daraltmaq olar. Amma bəzən KİV-də dərc edilən faktlara reaksiyanın verilməməsi baş verən hərəkət və ya hərəkətsizliklərlə “barışmaq”,”razılaşmaq” meylini təsdiqləyir.

Ötən il ərzində 13 hakim korrupsiya hüquqpozmalarına görə intizam məsuliyyətinə cəlb olunmuşdur. Məhkəmə hakimiyyətində davam edən ciddi demokratik islahatlar dövlətin daxili siyasəti ilə üst-üstə düşür, səmərə verir. Son illər yalnız hüquqi erudiyasına, daxili inamına, bilik səviyyəsinə, peşəkarlığına və qabiliyyətinə görə hakim korpusuna daxil olanların sayı artır. Ədliyyə Nazirliyinin kollegiyası sözün həqiqi mənasında obyektiv, ədalətli və şəffavlıq prinsiplərinə üstünlük verməklə islahatları davam etdirir.

İctimai münasibətlərə zidd hərəkətləri törədənlərə qarşı cəza sərtliyi ilə yadda qalmalı, vətəndaşlarda ikrah hissi oyatmamalıdır. Korrupsiya ölkə daxilində iqdisadi inkişafa real əngəl yaradır, onun buxovlayır, cəmiyyəti maliyyə böhranına aparır. Məmur nüfuzu korrupsioner hərəkətlərin qurbanına cevrilir.

Korrupsiya , insan alveri, narkotik vasitələrin qanunsuz dövriyəsi və terrorçuluq cinayətləri mütəşəkkil cinayətkarlığın bir-birilə sıx bağlı sahələridir, belə cinayətlərlə mübarizə bütün dünyada problem olaraq qalır. Mütəşəkkil qrup və dəstələrin siyasi himayədarları, hərbi və maliyyə imkanları çox geniş, (hətta bank hesabları) olduğuna görə mübarizə tam səmərə vermir. Ona görə də, dünya ictimaiyyəti bu işdə maraqlı olmalıdırlar.

Nigah müqaviləsi nə üçün lazımdır?

23. окт. 2019, Нет комментариев

Nigah müqaviləsi nə üçün lazımdır?

Hüquqşünas: Əli İbrahimov

Son illər məhkəmələrdə baxılan mülki mübahisələrin böyük qismi ailə münaqişələrindən qaynaqlanmaqla əmlak xarakterlidir. Belə münaqişələrin əksəriyyəti isə boşanmalar zamanı meydana çıxır. Statistika göstərir ki, Azərbaycanda boşanmaların sayı ilbəil artmaqdadır. Belə olan təqdirdə boşanmadan sonra əmlak bölgüsü və aliment tutulması ilə əlaqədar tərəflər az qala düşmənə çevrilirlər.

Lakin Qərbdə boşanma zamanı bizim ailələrdə yaşanan problemlərə bənzər problemlər yaşanmır və tərəflər düşmənə çevrilmirlər.

Bunun səbəbi Qərb ölkələrinin təcrübəsində tərəflərin nigahdan öncə nigah müqaviləsi bağlamasıdır.

Azərbaycanın Ailə Məcəlləsində nigaha daxil olanlara bu müqavilənin bağlanması tövsiyə olunur. Təcrübədə nigaha daxil olan şəxslərin belə bir müqavilə imzalamasına çox nadir hallarda rast gəlinir. Səbəb isə mental dəyərlərdir. Belə ki, tərəflərin evlənməzdən öncə boşanma haqqında düşünərək müqavilə tələb etməsinin bədniyyətlilik və utancverici bir hal kimi qəbul edilməsidir.

Əslində isə belə bir müqavilənin, razılaşmanın olmaması tərəflər arasında əmlak mübahisəsi mərhələsində ciddi problemlər doğurur.

"Əksəriyyət belə düşünür ki, bu müqavilənin imzalanması nigahın daimi olacağına şübhə yaradır. Bu yanlış mövqedən çıxış edənlər nigah müqaviləsinin mahiyyətinə varmır, onun üstünlükləri barədə məlumatsız olurlar. Nigah müqaviləsinin bağlanması tərəfləri belə mübahisələrdən sığortalayır və onların gələcək sosial təminatının qarantı kimi çıxış edir"

Nigah müqaviləsi əmlakın kimin mülkiyyətinə verilməsini, ondan istifadə qaydalarını müəyyənləşdirməyə imkan verir və bu da gələcəkdə yarana biləcək hər hansı mübahisələrin qarşısını ala bilər.

"Nigah müqaviləsi nigaha daxil olan şəxslər arasında bağlanan, nigah dövründə və ya nigah pozulduqda ər-arvadın əmlak hüquqlarını və vəzifələrini müəyyən edən sazişdir. Nigah müqaviləsi yazılı formada bağlanır və notariat qaydasında təsdiq olunur. Ər-arvad əmlakla bağlı öz aralarında şifahi razılığa gəlsələr belə, nigaha xitam verilən zaman həmin şifahi razılaşmaya əsaslanaraq əmlak iddiası irəli sürə bilməz. Nigah müqaviləsində tərəflərin bir-birini qarşılıqlı saxlaması, bir-birinin gəlirlərində iştirak üsulları, ailə xərclərində iştirak qaydası ilə bağlı öhdəlikləri, ər-arvadın əmlakının hüquqi rejimi müyyənləşdirilir. Nigah müqaviləsi həm də ər-arvadın mövcud olan və gələcəkdə əldə edəcəkləri əmlaka dair bağlana bilər"

Bununla belə, əgər tərəflər arasında nigah müqaviləsi bağlanmamışdırsa, ər-arvadın nigah dövründə əldə etdikləri mülkiyyət onların birgə mülkiyyətidir və bərabər payda bölünür. Tərəflər nigah müqaviləsi bağlayarsa, qabaqcadan tərəflər bundan fərqli mövqelər müəyyən edə bilərlər. Məsələn, müqavilədə onların nigah müddətində əldə etdikləri mülkiyyətin bölünməsinin fərqli qaydası müəyyən edilə bilər.

Nigah müqaviləsi tərəflərin hüquq və fəaliyyətini, onların məhkəməyə müraciət etmək hüququnu məhdudlaşdıra bilməz. Nigah müqaviləsi bağlandıqdan sonra heç bir tərəf onun icrasından boyun qaçıra bilməz.

"Lakin nigah müqaviləsi tərəflərin razılığı ilə istənilən dövrdə dəyişdirilə, yaxud ləğv edilə bilər və bu razılıq yazılı formada olmalıdır. Nigah müqaviləsinə xitam verildiyi halda, ər-arvadın müqavilədə nəzərdə tutulan hüquq və vəzifələrinə də xitam verilir"

Azərbaycanda nigaha girənlər arasında nigah müqaviləsi bağlayan cütlüklərin sayının çox az olmasıdır, rəsmi məlumatlara görə, bu göstərici qeydə alınan nigahların 1 faizini də təşkil etmir.

Bəzi ekspertlər nigah müqaviləsinin bağlanmasının məcburiliyi ilə bağlı qanunvericiliyə dəyişiklik edilməsini təklif edir. Müqavilənin məcburiləşdirilməsi müqavilə azadlığı prinsipinə ziddir. Müqavilə tərəflərin razılığı ilə, məcburiyyət olmadan, tərəflər heç bir basqı altında qalmadan bağlanmalıdır.

Cəmiyyətdə nigah müqaviləsinin mahiyyətinin, üstünlüklərinin düzgün başa düşülməsi üçün təbliğat aparılmalı, VVAQ şöbələri nigah üçün müraciət edənlərə bu müqavilənin üstünlüklərini izah etməli, gənclər arasında təbliğat aparılmalıdır.

"Cəmiyyət bu müqavilənin əsl mahiyyətini dərk etməyincə, müqavilənin bağlanmasına nail olmaq çətin olacaq", o deyib.

22. окт. 2019, Нет комментариев

Ölkə Başcısı, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı cənab İlham Əliyevin son cıxışına bir daha böyük fərəh hissi kecirdim.

Hüquqşünas: Əli İbrahimov

Cənab prezidentin nəinki o günki cıxışı ilə atdıqı məqsədyönlü addımı, onun bütün addımları məmurlar üçün örnək olmalıdır. Amma çox təəssüflər olsun ki, zaman – zaman bəzi məmurlar cənab prezidentin təqdim etdiyi, ortaya qoyduğu davranış və dözümlülük qaydalarını pozurlar. Bəzən biz harınlamış, yolunu azmış, rüşvətxor, haqdan uzaq düşmüş, özünün var-dövləti ilə öyünməyə çalışan, dövlətinə, xalqına qarşı əks mövqe tutan ayrı-ayrı məmurları görmüşük. Mən həmişə demişəm ki, məmurların hər biri cənab prezidentdən həmişə örnək götürməlidir. Məmurlar sadəliyi ilə vətəndaşlara doğru yol göstərməlidir, onların həmişə yanında olmalı və rəğbətini qazanmalıdır. Prezidentimin o günki cıxışı eyni zamanda son günlardə apardığı kadr islahatları məmurlara dərs olmalıdır”.

Hər bir rəhbərin sınaqdan keçmiş 5 motivasiya üsulu

22. окт. 2019, Нет комментариев

Ən məhsuldar əməkdaşların daim motivasiyaya ehtiyacı var, və bu yolda pul heç də hər zaman onların ehtiyaclarını ödəmir. Ən yaxşı əməkdaşlarınızı daha çox, həvəslə, məhsuldar işləmələri üçün motivasiya etməyin 5 fundamental üsulu.

1.İnkişaf və təlim

Ağıllı və ambisiyalı əməkdaşların daimi zehin stimulyasiyasına ehtiyacı var. Davamlı durğunluq onları demotivasiya edir və yeni iş barədə düşünməyə vadar edir. Belə insanlara ən son yeniliklərə, işdə yeni texnikanı, qəbul edilmiş qanun və normativ hüquqi aktları tətbiq etməyə və praktiki bacarıqları inkişaf etdirməyə imkan yaradın. Onlara uğurlu, peşəkar və təcrübəli insanlarla ünsiyyətdə olmağa şərait yaradın. Və bilikləri dərinləşdirməyin və möhkəmləndirməyin ən yaxşı üsulu öyrətmək olduğundan, onları xidmət yerinizdəki cavan kadrların hazırlanması prosesinə cəlb edin.

2.Təşəkkür

Yaxşı əməkdaşlar yalnız öz əməklərinin nəticələrindən deyil, həmçinin rəhbərliyin onların uğurlarına göstərdiyi reaksiyadan həvəslənirlər. Sizin xidmətinizi və tapşırıqlarınızı yaxşı edən, problemlərinizi həll edən, gözləntilərinizi artıqlamasıyla doğruldan insanlar özləri ilə qürur duymalı və təşəkkür almalıdırlar.

Onlar dəyərli olduqlarını hiss etməlidirlər. Açıq şəkildə təşəkkürünüz onlara əməkdaşlar arasındakı rolunu hiss etməyə kömək edəcək.

3. Məsuliyyət və öhdəliklər

Aktiv əməkdaşlar daha böyük iş görməyə hazırdırlar və buna can atırlar. Əlbəttə, siz bir rəhbər kimi onlara vacib məsələləri həvalə etməkdə çətinlik çəkirsiniz, xüsusilə də onlar bu cür tapşırıqlara ilk dəfə rast gəlirlərsə.

Lakin insanlar daha tez o zaman böyüyürlər ki onlar hansısa bir işi özləri görürlər və səhvlər edirlər. Ən yaxşı əməkdaşlarınıza yeni öhdəliklər verin, imkan yaradın ki onlar özləri daha çətin məslələrin öhdəsindən gəlsinlər.

4. İşdən zövq almaq

Qaranlıq işdən başqa heçnədən ibarət olmayan 8 saatlıq ağır iş günü perspektivindən daha çox demotivasiya edən heçnə yoxdur. İşçiləri zombiyə döndərən, səhər 9:00 da işə ayaq basıb, 18:00 olan kimi isə 1 dəqiqə belə yubanmadan çıxışa doğru irəlliləməyə sövq edəndə məhz budur.

Əgər işçilərinizin işə sevinclə gəlməsini və özlərini bütövlüklə işə atılmalarını istəyirsinizsə, iş yerini onların sevdikləri yerə çevirin.

Uğurları və nailiyyətləri maraqlı və yadda qalan qeyd etmək üçün üsullar barədə fikirləşin.

İşçilər arasında əməkdaşlıq və qarşılıqlı yardımın yaranması üçün həvəsləndirici tədbirlər görün. Xidməti yerində emosional bağlantı nə qədər inkişaf etmiş olsa, işçiləriniz də bir o qədər məmnuniyyətlə işləyib birgə nəticlər əldə etməyə can atacaqlar.

5. Şəxsi və peşəkar inkişaf

Əlbəttə, elə insanlar var ki 20 il eyni vəzifədə çalışmağa hazırdırlar, onların bacarıqlarını həyata keçirmək xidməti otaq hüdudlarından kənardadır. Amma əgər siz görürsünüz ki, digər, xüsusi dəyərə malik, əməkdaşlarınız darıxmağa başlayırlar və narazılıqlarını bildirirlər, bu onlarda stimulun olmasından irəli gəlir.

Onlar irəli getmək, daim planı yüksəyə qaldırmaq və nəyə qadir olmalarını sınamaq istəyirlər. Mütəxəssislərin araşdırmalarına əsasən onlar üçün ən dəyərli qeyri maddi mükafat şəxsi və peşəkar təlimlərdir. Ona görə öz vəsaitlərinizi elə tutun ki hər bir işçinin inkişaf etmək, potensialını bütövlüklə aşkara çıxarmaq və təqdirə layiq nəticələr əldə etmək imkanı olsun.

Загрузить еще

Allah rəhmət etsin inşallah.

TURİSTLƏRİN HÜQUQLARI

Turistlərin hüquqları

Nigah müqaviləsi nə üçün lazımdır?

Hər bir rəhbərin sınaqdan keçmiş 5 motivasiya üsulu

Создайте свой веб-сайт или интернет-магазин с Mozello.